وریدهای واریسی دارای ظاهری ناخوشایند و ناراحت کننده هستند اما آیا واریس می‌تواند نشانه وجود بیماری قلبی باشد؟ حتی گاهی ظاهر ضخیم و پیچ خوردة رگهای واریسی ترسناک است. طبیعی است که بخواهیم بدانیم که آیا وجود رگهای بیرون زده نشانه بیماری قلبی بالقوه است یا خیر. وجود رگهای واریسی بیانگر این است که هنگامی که خون برای ترکیب شدن با اکسیژن به قلب برگردانده می‌شود با مشکلاتی مواجه شده است لذا داشتن آگاهی از عوارض خطرناک این وضعیت بسیار حائز اهمیت است.
از آنجا که رگهای واریسی برای سلامتی فرد خطرناک هستند لذا برای پیشگیری از درد شدید، تورم یا بروز عوارض ثانویه مانند لخته‌های خون و فشار خون بالا که می‌تواند به طور غیرمستقیم منجر به بروز مشکلات قلبی شود بایستی سریعاً به یک پزشک با تجربه مراجعه کرده و وضعیت وی ارزیابی شود. پزشک می‌تواند نکات مربوط به پیشگیری از ابتلا به واریس و سایر مشکلات مربوط به رگها را ارائه داده و وضعیت بیمار را ارزیابی و معالجه کند.
واریس چیست؟
واریس زمانی اتفاق می‌افتد که دریچه‌های وریدی نتوانند به درستی کار کنند. دریچه‌های وریدی مسئول انتقال خون به سمت بالا تنه و به سمت قلب یا ریه‌ها هستند تا خون مجددا با اکسیژن ترکیب شود. هنگامی که این دریچه‌ها ضعیف شوند و یا آسیب ببینند جریان خون کند شده و حتی شروع به حرکت در جهت معکوس می‌کند و در قسمت پایینی پاها تجمع پیدا می‌کند. واریس یکی از علائم نامناسب بودن جریان خون وریدی است و در نتیجه آن مشکلات مرتبط با این “ریفلاکس” جریان خون رخ می‌دهد.
آیا واریس نشانه بیماری قلبی است ؟
در بعضی از موارد، واریس خوش خیم است و صرفا از لحاظ زیبایی یک مشکل محسوب می‌شود. با این حال، غالبا ممکن است که واریس یک عامل و نشان دهنده وجود یک مشکل بسیار جدی باشد. در حالی که هیچ ارتباط آشکاری بین واریس و مشلات قلبی وجود ندارد اما اگر همزمان از رگهای واریسی و مشکلات قلبی رنج می‌برید این احتمال وجود دارد که به عوارضی مانند تورم و عفونت نیز مبتلا شوید. به ویژه نارسایی قلبی در سمت راست بدن ممکن است باعث تشدید فشار وریدی در پاها شود. یکی از علائم این وضعیت می‌تواند “جریان ضربان‌دار” در رگهای عمقی پروگزیمال در ران باشد که در سونوگرافی داپلکس دیده می‌شود. علاوه بر این، واریس می‌تواند عوارض دیگری نیز به همراه داشته باشد که می‌تواند از ناراحتی جسمی گرفته تا لخته شدن خون و عفونت خطرناک را در بر گیرد.
عوارض واریس
اکثر افراد از ظاهر ناخوشایند واریس آگاهی دارند اما همه افراد نمی‌دانند که اگر واریس در مراحل اولیه توسط یک متخصص قلب و عروق درمان نشود می‌تواند عوارض جدی به همراه داشته باشد. آگاهی از عوارض احتمالی واریس می‌تواند اولین گام برای درک اهمیت مراجعه به مشاوره و یک متخصص باشد. داشتن دانش و اطلاعات در مورد سلامت رگها به افراد آسیب دیده کمک می‌کند تا بهتر به اهمیت ارزیابی و درمان رگهای واریسی پی ببرند. از بین بردن رگهای معیوب می‌تواند از بروز عوارض احتمالی جلوگیری کرده و سلامت کلی فرد را بهبود بخشد.
برخی از شایع‌ترین عوارض بیماری واریس عبارتند از:
- زخم : در این وضعیت زخم‌های ناشی از ریفلاکس شدن جریان خون و یا واریس عمق بیشتری دارند. بیماری وریدی می‌تواند باعث نازک و شکننده شدن پوست و متعاقبا افزایش زخم‌ها و عفونت‌های پوستی شود.
- اگزما : در نتیجه گردش ضعیف خون در پوست ناشی از ناکارآمد بودن رگها (ریفلاکس وریدی) و واریس فرد دچار خارش پوست می‌شود. این وضعیت ممکن است حتی اگر اگزمای قبلی در جای دیگری از بدن نیز وجود نداشته باشد رخ دهد.
- گرفتگی پا و درد: علائم مرتبط با واریس ممکن است همراه با درد شدید و یا خفیف باشد. معمولا این علائم در پایان روز بدتر می‌شود. اغلب اوقات، درد با تورم مچ پا و خستگی پا همراه است و بر فعالیت‌های روزمره زندگی شما تأثیر می‌گذارد.
- لیپودرماتوسکلروز: هرچه اختلالات ورید بیشتر پیشرفت کند به همان اندازه نیز ممکن است تغییرات جدی‌تری در پوست ایجاد شود. لیپودرماتوسکلروز باعث می‌شود پوست اطراف واریس ضخیم و سفت شود و نهایتا به رنگ قهوه‌ای تیره در آید. این تغییرات نتیجه ایجاد بافت اسکار است.
- سندرم پای بی‌قرار : یکی از عوارض آزاردهنده اختلالات وریدی این است که باعث می‌شود فرد نیاز شدید به حرکت دادن پاهایش پیدا می‌کند. این وضعیت غالبا در حالت استراحت یا هنگامی که می‌خواهید بخوابید اتفاق می‌افتد.
- ترومبوفلبیت سطحی: هنگامی که جریان خون در قسمت‌های پایینی پاها تجمع پیدا می‌کند رگهای سطحی مستعد آسیب و تحریک می‌شوند. این موضوع می‌تواند منجر به ایجاد لخته شدن خون در رگهای سطحی شده و باعث ایجاد حرارت منطقه‌ای، حساسیت و درد شود. از آنجایی که برخی از لخته‌های خون تمایل به حرکت دارند، به ویژه اگر نزدیک به سیستم وریدی عمقی باشند که به آنجا مهاجرت کرده‌اند و روی اندام‌های بزرگتر بدن تأثیر می‌گذارند لذا درمان به موقع واریس بسیار مهم است.
تشخیص واریس
پزشکان غالبا تنها از روی معاینه جسمانی بیمار می‌توانند بیماری واریس را تشخیص دهند. گاهی‌اوقات جهت برای تعیین میزان وسعت واریس و رد سایر اختلالات به ناچار نیاز به انجام آزمایشات و یا سایر روش‌های تشخیص است.
معاینه جسمانی بیمار
برای بررسی واریس در پاها، پزشک هنگام ایستادن یا نشستن پاهای شما را در حالت آویزان معاینه می‌کند. همچنین وی درباره علائم و نشانه‌های شما از جمله این که درد دارید یا نه از شما سؤال می‌کند.
سونوگرافی داپلر
گاهی ممکن است که پزشک برای بررسی جریان خون در رگهای شما و نبود لخته خون استفاده از سونوگرافی داپلر را تجویز کند. در سونوگرافی داپلر از امواج صوتی برای تهیه تصاویری از ساختارهای موجود در بدن استفاده می‌شود.
در طی این آزمایش، یک ابزار دستی بر روی بدن شما قرار می‌گیرد و در امتداد ناحیه آسیب دیده بدن عقب و جلو می‌شود. به کمک یک کامپیوتر امواج صوتی به تصویری از جریان خون در شریان‌ها و رگهای شما تبدیل می‌شود.
آنژیوگرام
اگرچه تجویز آنژیوگرام نادر است اما گاهی ممکن است که پزشک برای بررسی دقیق‌تر جریان خون در رگهای خونی شما انجام آنژیوگرافی را توصیه کند. در این روش، رنگ به رگهای شما تزریق می‌شود. تزریق این رنگ باعث بهتر شدن کیفیت تصاویر رگهای شما به کمک اشعه ایکس می‌شود.
به کمک آنژیوگرام، پزشک می‌تواند در وجود واریس یا سایر مشکل را در بدن فرد تأیید کند.
بررسی اجمالی درمان واریس
می‌توان به کمک تغییر در سبک زندگی و روش‌های پزشکی واریس را درمان کرد. هدف از درمان واریس تسکین علائم، پیشگیری از بروز عوارض و بهبود ظاهر است.
اگر واریس شما باعث بروز علائم جزئی شود در این صورت ممکن است که پزشک به شما توصیه کند که به راحتی و تنها با تغییر در سبک زندگی خود می‌توانید واریس خود را درمان کنید. اما اگر علائم واریس شدید باشد در این شرایط اوضاع فرق می‌کند و پزشک استفاده از راه‌کارهای پزشکی را تجویز می‌کند. به عنوان مثال، در صورت وجود درد قابل توجه، وجود لخته‌های خون یا اختلالات پوستی در نتیجه واریس شاید لازم باشد که فرد تحت درمان جدی قرار گیرد.
برخی از افراد مبتلا به واریس خواهان این هستند که برای بهبود ظاهر واریس خود تحت مداوا قرار بگیرند.
اگرچه درمان می‌تواند به واریس‌های موجود کمک کند اما نمی‌تواند از تشکیل واریس جدید پیشگیری کند.
تغییرات سبک زندگی
غالبا تغییرات در سبک زندگی اولین روش درمانی برای واریس است. این تغییرات می‌تواند از بدتر شدن واریس پیشگیری کند، درد ناشی از آن را کاهش دهد و ایجاد واریس‌های دیگر را به تاخیر بیندازد. تغییرات سبک زندگی شامل موارد زیر است:
- از ایستادن یا نشستن به مدت طولانی و بدون استراحت خودداری کنید. هنگام نشستن از انداختن پاها بر روی هم خودداری کنید. به هنگام نشستن، استراحت یا خوابیدن قسمت پاهای خود را بلند کنید. در صورت امکان پاهای خود را در سطحی بالاتر از قلب قرار دهید.
- برای تحرکت پاها و بهبود وضعیت عضلات فعالیت‌های جسمانی انجام دهید. انجام فعالیت‌های فیزیکی به جزیان خون در رگهای شما کمک می‌کند.
- اگر اضافه وزن دارید یا دچار چاقی مفرط هستید، سعی کنید وزن خود را کاهش دهید. کم کردن وزن باعث می‌شود تا جریان خون بهبود یافته و فشار بر روی رگهای شما کاسته شود.
- از پوشیدن لباس‌های تنگ، به خصوص لباس‌هایی که قسمت دور کمر، کشاله ران (ران‌های فوقانی) و ساق پا تنگ هستند جدا بپرهیزید. لباس‌های تنگ باعث وخیم‌تر شدن وضعیت واریس می‌شود.
- از پوشیدن کفش‌های پاشنه بلند به مدت طولانی خودداری کنید. کفش های با پاشنه کوتاه می‌تواند به عضلات ساقه پای شما کمک کند. ماهیچه‌های تقویت شده به بهتر شدن جریان خون در رگها کمک می‌کنند.
استفاده از جوراب‌های واریس
گاهی ممکن است که پزشک استفاده از جوراب‌های واریس را توصیه کند. این جوراب‌های ساق بلند فشار ملایمی را به ساق پا می‌آورند. این فشار از تجمع و انباشت خون جلوگیری کرده و میزان تورم در پاها را کاهش می‌دهد.
سه نوع جوراب واریسی وجود دارد. یکی از این جوراب‌ها، ساق‌های پا هستند که کمترین فشار را به پا می‌آورند. نوع دوم، جوراب‌های بدون نسخه هستند که میزان فشار آنها کمی بیشتر از نوع اول است. می‌توان جوراب‌های مخصوص واریس بدون نسخه را از فروشگاه‌های لوازم پزشکی و داروخانه‌ها تهیه کرد.
جوراب‌های مقاومت دارویی نوع سوم جوراب‌های واریسی هستند. این نوع از جوراب‌های واریسی بیشترین فشار را به ساق پاها وارد می‌کنند و در فروشگاه‌های لوازم پزشکی و داروخانه‌ها نیز فروخته می‌شوند. با این وجود، بایستی وضعیت شما توسط یک متخصص دوره دیده در این زمینه ارزیابی شده و مناسب بودن این نوع از جوراب‌های واریسی برای وضعیت شما توسط وی تایید شود.
اسکلروتراپی
در اسکلروتراپی از یک محلول مواد شیمیایی برای بستن رگهای واریس استفاده می‌شود. این ماده شیمیایی به داخل ورید تزریق می‌شود تا باعث سوزش و ایجاد اسکار در داخل ورید شود. سوزش و ایجاد جای زخم باعث بسته شدن و از بین رفتن ورید می‌گردد.
غالبا از این روش برای درمان رگهای کوچکتر واریس و رگهای عنکبوتی بدن استفاده می‌شود. اسکلروتراپی را می‌توان در حالت ایستاده و در مطب پزشک انجام داد. گاهی ممکن است که برای بستن کامل رگ نیاز به چندین مرحله درمان داشته باشید.
معمولا اسکلروتراپی هر ۴ تا ۶ هفته یک بار انجام می‌شود. هر بار پس از اسکلروتراپی، پاهای فرد در یک بانداژ الاستیکی پیچیده می‌شوند تا به روند بهبودی و کاهش تورم کمک کنند.
میکروسکلروتراپی
از میکروسکلروتراپی برای درمان رگهای عنکبوتی و سایر واریس‌های بسیار کوچک استفاده می‌شود. در این شیوه درمانی، مقدار کمی از یک محلول مواد شیمیایی با استفاده از یک سوزن بسیار ریز به رگ بیمار تزریق می‌شود. ماده شیمیایی پوشش داخلی ورید را زخم می‌کند و باعث بسته شدن آن می‌شود.
جراحی لیزر
در عمل جراحی لیزر از تابانیدن انرژی نور از طریق لیزر بر روی رگهای واریسی استفاده می‌شود. نور لیزر باعث می‌شود که رگ از بین برود. از جراحی لیزر بیشتر برای درمان رگهای کوچکتر واریس استفاده می‌شود. در این شیوه‌ی درمانی هیچ برش یا تزریق مواد شیمیایی دخیل نیست.
درمان واریس پا با روش فرکانس رادیویی داخل وریدی
در این روش از لیزر و یا امواج رادیویی برای تولید حرارت لازم جهت انسداد رگهای واریسی استفاده‌می‌شود. در درمان ورایس به کمک روش فرکانس رادیویی، پزشک برش کوچکی در پوست و در نزدیکی رگ واریسی ایجادمی‌کند. سپس لوله‌ی کوچکی به نام کاتتر را داخل رگ قرارمی‌دهد. پس از قرارگرفتن کاتتر در داخل رگ، به کمک ابزاری که در انتهای کاتتر قرار دارد گرمای لازم به داخل رگ هدایت شده و منجر به بسته‌شدن دیواره‌ی آن می‌شود. لازم به ذکر است که در این روش از بیهوشی موضعی در ناحیه‌ی اطراف رگ استفاده‌می‌شود و فرد بیمار در تمام طول درمان هوشیار است. پس از اتمام درمان، معمولا فرد در همان روز از بیمارستان مرخص‌می‌شود.
جراحی اندوسکوپی
در این شیوه‌ی درمانی، پزشک سوراخ کوچکی در نزدیکی رگ واریسی ایجادکرده و سپس به کمک دوربین ریزی که به یک سر لوله‌ی باریکی وصل است داخل سوراخ را نگاه‌می‌کند. در انتهای دوربین، یک ابزار جراحی بسیار ریزی قرار دارد که از آن برای انسداد و بستن رگ استفاده‌می‌شود. معمولا از جراحی اندوسکوپی تنها در موارد شدیدی از واریس استفاده‌می‌شود که واریس باعث ایجاد زخم در پوست شود. پس از اتمام جراحی، معمولا پس از گذشت چند هفته فرد قادر به انجام فعالیت‌های روزمره و عادی خود خواهد بود.
فلبکتومی سرپایی
در فلبکتومی سرپایی، پزشک برش‌های کوچکی بر روی پوست فرد ایجاد می‌کند تا از آن طریق رگهای واریسی کوچک را از بین ببرد. معمولا از این روش برای از بین بردن رگهای واریسی نزدیک به سطح پوست استفاده می‌شود. در طول عمل جراحی فرد هوشیار و بیدار است اما پزشک ناحیه اطراف ورید را بی‌حس می‌کند. معمولاً در همان روزی که فلبکتومی انجام می‌شود فرد از بیمارستان مرخص شده و می‌تواند به خانه برود.
عمل‌جراحی / برداشتن رگهای واریسی
شاید لازم باشد که برای درمان رگهای واریسی شدید دست به عمل‌جراحی زد. در این روش رگهای مبتلا یا به کلی از بدن بیمار بر‌داشته شده و یا آنها را از طریق ایجاد شکافی کوچک در پوست مسدودمی‌کنند. در طول انجام عمل جراحی فرد بیهوش می‌شود تا هیچگونه دردی را در حین جراحی حس نکند. این نوع از عمل جراحی در بیمارستان و تحت نظر پزشک جراح عروق و بصورت سرپایی صورت‌می‌گیرد. طول دوره بهبودی و نقاهت این شیوه درمانی ۱ تا ۴ هفته است.
