وارفارین یک داروی ضد انعقاد خون (رقیق‌کننده خون) است. وارفارین، لختگی خون را کاهش می‌دهد و برای درمان یا پیشگیری از لخته شدن خون در شریان‌ها و وریدها به کار برده می‌شود و احتمال سکته مغزی، حملات قلبی یا ابتلا به بیماریهای خطرناک دیگر را کاهش می‌دهد. وارفارین همچنین ممکن است به دلایل دیگری از آنچه در این مقاله توضیح داده شد نیز تجویز شود.
اطلاعات مهم
اگر شما مستعد ابتلا به خونریزی هستید، باید تحت عمل جراحی قرار بگیرید یا اگر به تزریق اپیدورال یا تپ در ستون فقرات خود نیاز دارید نباید وارفارین مصرف کنید. اگر نمی‌توانید این دارو را هر روز سر ساعت مصرف کنید نباید از آن استفاده کنید.
مصرف وارفارین احتمال خونریزی‌های مهلک به خصوص در صورت ابتلا به برخی بیماری‌ها، داشتن سن بیش از ۶۵ سال یا سابقه ابتلا به سکته مغزی و خونریزی معده و روده را افزایش می‌دهد. اگر دچار خونریزی شدید که متوقف نمی‌شود باید بلافاصله به مرکز فوریت‌های پزشکی مراجعه کنید.
اگر علاوه بر خونریزی، علائم دیگری مانند تورم، درد، تب ضعیف یا سرگیجه، کبودی غیرعادی، خونریزی لثه، خون دماغ شدن، خونریزی شدید قاعدگی یا خونریزی شدید واژینال، ادرار خونی، مدفوع خونی، سرفه یا استفراغ همراه با خون نیز داشتید باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
بسیاری از داروهای دیگر نیز در صورتی که همراه با وارفارین مصرف شوند ممکن است باعث افزایش خونریزی شوند. در مورد همه داروهایی که مصرف می‌کنید باید به پزشک خود اطلاع دهید.
قبل از مشورت با پزشک از تغییر دادن رژیم غذایی خود خودداری کنید. برخی غذاها ممکن است باعث کاهش تأثیر وارفارین شوند.
وارفارین چه موقع تجویز می‌شود؟
- لخته شدن خون در قلب یا نزدیک آن که احتمال سکته مغزی، حمله قلبی یا آسیب‌دیدگی ارگان‌ها را افزایش می‌دهد
- لخته خون در ریه‌ها (آمبولی ریوی)
- وجود لخته خون در هر قسمتی از بدن (ترمبوز وریدی)
- بالا بودن احتمال ایجاد لخته خون در قلب که ممکن است باعث غیرعادی شدن ضربان قلب شود (آریتمی)
- استفاده از دریچه‌های مصنوعی در قلب، احتمال شکل‌گیری لخته خون را افزایش می‌دهد.
قبل از مصرف دارو
در صورتی که نسبت به مصرف وارفارین آلرژی دارید نباید از آن استفاده کنید همچنین در موارد زیر نیز باید از مصرف وارفارین اجتناب کنید:
- اگر فشار خون شما خیلی بالا است
- اگر اخیراً عمل جراحی در مغز، ستون فقرات یا چشمان خود انجام داده‌اید
- اگر تحت تزریق اپیدروال یا تپ ستون فقرات قرار گرفته‌اید
- اگر نمی‌توانید وارفارین را سر ساعت هر روز مصرف کنید.
همچنین در صورتی که مستعد ابتلا به خونریزی هستید نیز نباید این دارو را مصرف کنید. در صورت ابتلا به بیماریهای زیر نیز نباید از وارفارین استفاده کنید:
- اختلال سلول خون (مانند کم بودن سلول‌های قرمز خون یا پایین بودن پلاکت خون)
- زخم معده یا خونریزی معده، روده، ریه‌ها یا مجرای ادرار
- ابتلا به آنوریسم یا خونریزی در مغز
- ابتلا به عفونت در پوشش قلب
اگر باردار هستید نیابد وارفارین مصرف کنید مگر این که پزشک برای شما تجویز کرده باشد. مصرف وارفارین باعث بروز نقص‌های مادرزادی می‌شود اما جلوگیری از تشکیل لخته خون مهم‌تر از بروز خطرات احتمالی برای نوزاد است. اگر شما باردار نیستید و وارفارین مصرف می‌کنید باید حداقل تا یک ماه پس از آخرین مصرف این دارو از روش‌های مؤثر پیشگیری از بارداری استفاده کنید. اگر باردار شدید باید بلافاصله به پزشک اطلاع دهید.
وارفارین باعث افزایش خونریزی می‌شود به خصوص اگر شما سابقه موارد زیر را داشته باشید:
- فشار خون بالا یا ابتلا به بیماریهای خطرناک قلبی
- ابتلا به بیماریهای کلیوی
- سرطان یا کم بودن تعداد سلول‌های خون
- تصادف یا انجام عمل‌های جراحی
- خونریزی معده یا روده
- سکته مغزی
- داشتن سن بیش از ۶۵ سال
برای اطمینان از این که مصرف وارفارین برای شما خطری به همراه ندارد در موارد زیر با پزشک خود صحبت کنید:
- ابتلا به دیابت
- نارسایی احتقانی قلب
- ابتلا به بیماری کبد، بیماری کلیوی (یا در صورتی که تحت دیالیز قرار دارید)
- عدم لختگی خون به صورت ارثی
- کم بودن پلاکت خون پس از مصرف هپارین
هنوز این که آیا وارفارین وارد شیر مادر می‌شود یا نه مشخص نیست. اگر در دوران شیردهی از وارفارین استفاده می‌کنید به علائم کبودی و خونریزی در کودک توجه داشته باشید.
وارفارین را چگونه باید مصرف کرد؟
وارفارین را دقیقاً مطابق دستور پزشک مصرف کنید. به دستورالعمل مصرف دارو توجه داشته باشید. پزشک ممکن است گاهی اوقات در دوز مصرفی دارو تغییراتی ایجاد کند. وارفارین را نباید بیشتر یا کمتر از مقداری که پزشک تجویز کرده است مصرف کنید.
وارفارین را هر روز سر ساعت همراه با غذا یا بدون غذا مصرف کنید. هرگز مصرف دارو را دو برابر نکنید.
وارفارین احتمال خونریزی را افزایش می‌دهد. اگر به هر گونه خونریزی که قطع نمی‌شود مبتلا شدید باید به مرکز فوریت‌های پزشکی مراجعه کنید.
شما به آزمایش مکرر INR یا زمان پروترومبین (برای اندازه‌گیری زمان لخته شدن خون و تعیین دوز وارفارین مورد نیاز) نیاز دارید. شما باید در زمان مصرف دارو، تحت نظر پزشک باشید.
اگر شما در بیمارستان وارفارین مصرف می‌کنید باید ۳ تا ۷ روز پس از ترخیص از بیمارستان به پزشک مراجعه کنید یا با وی تماس بگیرید. INR شما باید دوباره در این زمان دوباره آزمایش شود. حتماً باید پس از این مدت به پزشک مراجعه کنید.
اگر شما دچار اسهال، تب، لرز یا علائم آنفولانزا هستید یا اگر وزن بدن شما تغییر پیدا کرد باید به پزشک اطلاع دهید.
۵ تا ۷ روز قبل از انجام هر گونه عمل جراحی، دندانپزشکی یا فرایندهای پزشکی دیگر باید مصرف وارفارین را قطع کنید. برای دریافت دستورات لازم با پزشک تماس بگیرید.
از برچسب‌های پزشکی یا کارت شناسایی مبنی بر این که وارفارین مصرف می‌کنید استفاده نمایید. هر پزشکی که شما را درمان می‌کند باید بداند که شما از این دارو استفاده می‌کنید. این دارو را باید در دمای اتاق و دور از گرما، رطوبت و نور نگهداری کنید.
عوارض جانبی مصرف وارفارین که باید مورد توجه قرار دهید چیست؟
زمانی که شما وارفارین مصرف می‌کنید، خون شما به راحتی لخته نمی‌شود. اگر شما در زمانی که وارفارین مصرف می‌کنید به طور تصادفی دست خود را ببرید دچار خونریزی سنگینی می‌شوید. به هر حال، احتمال بروز خونریزی شدید کم است.
اگر سن شما بیش از ۷۵ سال باشد یا از داروهای رقیق‌کننده خون دیگر استفاده می‌کنید که احتمال ابتلا به خونریزی را افزایش می‌دهند احتمال بروز مشکلات خونریزی برای شما بیشتر می‌شود.
در موارد زیر احتمال بروز مشکلات خونریزی افزایش می‌یابد:
- ابتلا به فشار خون کنترل نشده
- سابقه سکته مغزی
- زخم معده، گاستریت یا بیماری گوارشی
- مشکلات کلیوی
- سرطان
- بیماری کبد
- افزایش خطر سقوط
برخی مطالعات نشان می‌دهد که احتمال خونریزی در اولین ماه مصرف وارفارین نسبت به ماه‌های بعدی بیشتر است.
عوارض جانبی مصرف وارفارین که به توجه فوری پزشکی نیاز دارند:
- خونریزی شدید شامل خونریزی قاعدگی بیش از حد نرمال
- ادرار قرمز یا قهوه‌ای
- مدفوع خونی یا سیاه
- سر درد یا دل درد شدید
- درد، ناراحتی یا تورم مفاصل به خصوص پس از آسیب‌دیدگی
- استفراغ خونی که شبیه به دانه‌های قهوه است
- سرفه همراه با خون
- کبودی که بدون آسیب‌دیدگی ایجاد شده باشد
- سرگیجه یا ضعف
- تغییر دید
به ندرت وارفارین ممکن است باعث مرگ بافت پوست (نکروز) شود. این عارضه غالباً ممکن است ۳ تا ۸ روز پس از شروع مصرف وارفارین اتفاق بیفتد. اگر شما متوجه وجود هر گونه زخم، تغییر رنگ پوست یا تغییر دما شُدید یا درد شدید در پوست خود احساس کردید باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
عوارض جانبی مصرف وارفارین که خیلی مهم نیست و نیازی به مراجعه به پزشک ندارد
- خونریزی لثه پس از مسواک کردن
- خونریزی بین دوره‌های قاعدگی
- اسهال، استفراغ یا ناتوانی در خوردن که بیش از ۲۴ ساعت طول بکشد
- تب
اقدامات احتیاطی در مورد عوارض جانبی مصرف وارفارین
برای کاهش احتمال بروز عوارض جانبی ناشی از مصرف وارفارین نکات زیر را رعایت کنید:
- در مورد داروها یا مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید با پزشک خود صحبت کنید. بسیاری از داروها و مکمل‌ها ممکن است با وارفارین تداخل دارویی خطرناک داشته باشد. اگر شما دارویی مصرف می‌کنید که پزشکی غیر از پزشک همیشگی برای شما تجویز کرده است برای اطمینان از عدم تأثیر مصرف این دارو بر لخته شدن خون خود باید برخی آزمایش‌های خون را انجم دهید.
- قبل از انجام هر گونه عمل جراحی یا دندانپزشکی در مورد مصرف وارفارین به پزشک خود اطلاع دهید. باید حتی برای انجام عمل‌های جزئی نظیر واکسن زدن و جرم‌گیری دوره‌ای دندان نیز این اطلاعات را به پزشک خود بگویید. اگر باید عمل جراحی سنگینی انجام دهید باید حداقل ۵ روز قبل از انجام عمل، مصرف وارفارین را کاهش داده یا متوقف کنید. پزشک ممکن است داروهای ضعیف‌تر رقیق‌کننده خون مانند هپارین را برای شما تجویز نماید.
- از قرار گرفتن در موقعیت‌هایی که احتمال آسیب‌دیدگی را افزایش می‌دهند خودداری کنید. از انجام فعالیت‌ها و ورزش‌های پربرخورد که ممکن است باعث آسیب‌دیدگی سر شوند خودداری کنید. اگر در هنگام راه رفتن بی‌ثبات هستید یا سابقه زمین خوردن دارید باید به پزشک خود اطلاع دهید.
- از محصولات بهداشتی مطمئن‌تر استفاده کنید. مسواک و نخ دندان نرم و ماشین ریش تراشی به جلوگیری از خونریزی کمک می‌کنند.
- از دستبند یا کارت شناسایی که نشان‌دهنده این است که شما وارفارین مصرف می‌کنید استفاده نمایید. این اطلاعات در موارد اورژانسی که پزشک نیاز دارد که بداند شما چه دارویی مصرف می‌کنید مفید است.
- آزمایش حساسیت نسبت به وارفارین را انجام دهید. بسیاری از افرادی که وارفارین مصرف می‌کنند به دلیل این که از نظر ژنتیکی نسبت به وارفارین حساسیت بیشتری دارند بیشتر در معرض خونریزی قرار دارند. اگر یکی از اعضای خانواده شما دچار عوارض جانبی ناشی از مصرف وارفارین شده است با پزشک خود در مورد تست حساسیت ژنتیکی وارفارین صحبت کنید. این تست نشان می‌دهد که آیا ژن‌های شما احتمال خونریزی را افزایش می‌دهند یا نه.
چه داروها و مکمل‌هایی با وارفارین تداخل دارویی دارند؟
همانند داروهای دیگر، وارفارین نیز با غذاها، داروهای دیگر، ویتامین‌ها یا مکمل‌های گیاهی تداخل دارد. این تداخل باعث کاهش اثربخشی وارفارین یا افزایش احتمال خونریزی می‌شود. بیش از ۱۲۰ نوع دارو و غذا که با وارفارین تداخل دارند شناسایی شده‌اند.
داروهای که با وارفارین تداخل دارند عبارتند از:
- بسیاری از آنتی بیوتیک ها
- داروهای ضد قارچ مانند فلوکونازول (دیفلوکان)
- آسپیرین یا محصولات حاوی آسپیرین
- ایبوپروفن (آدویل، موترین و…) یا ناپروکسن سدیم (آلیو، آناپروکس)
- استامینوفن (تایلنول و…) یا محصولات حاوی استامینوفن
- داروهای سرما خوردگی یا ضد حساسیت
- داروهایی که برای درمان اریتمی قلب تجویز می‌شوند مانند آمیودارون (آمیودارون اچ سی آی، پاسرون)
- داروهای ضد اسید معده یا داروهای ملین
بسیاری از داروها با وارفارین تداخل دارند. حتماً به پزشک یا متخصص داروخانه بگویید که چه داروهایی مصرف می‌کنید.
مکمل‌هایی که با وارفارین تداخل دارند عبارتند از:
- کوآنزیم کیو ۱۰ (ابیکوئینون)
- دانگ کوآی
- سیر
- جینگو بیلوبا
- جینسینگ
- چای سبز
- مخمر سنت جان
- ویتامین ای
بسیاری از مکمل‌های دیگر نیز با وارفارین تداخل دارند. باید به پزشک در مورد هر نوع مکملی که مصرف می‌کنید اطلاع دهید.
چه غذاها و نوشیدنی‌هایی ممکن است با وارفارین تداخل داشته باشند؟
برخی غذاها و نوشیدنی‌ها که ممکن است با وارفارین تداخل داشته باشند عبارتند از:
- زغال اخته یا آب زغال اخته
- غذاهایی که ویتامین K زیادی دارند مانند سویا و روغن کونولا، اسفناج و کلم بروکلی
- سیر
- شیرین بیان سیاه
پزشک ممکن است از شما بخواهید که سطح ویتامین K را در رژیم غذایی خود ثابت نگه دارید و از مصرف غذاهای حاوی ویتامین K با هم خودداری کنید.
اگر یک مرتبه مصرف دارو را فراموش شد چه باید کرد؟
هرگز مصرف دارو را دو برابر نکنید زیرا در این صورت احتمال بروز عوارض جانبی به شدت افزایش می‌یابد.
اگر مصرف دارو را یک مرتبه فراموش کردید، به محض این که یادتان آمد مصرف کنید. اگر تا روز بعد به خاطر نیاوردید، با پزشک مشورت کنید. اگر پزشک در دسترس نبود، دوز فراموش شده را حذف کرده و مصرف دارو را از روز بعد دوباره شروع کنید.
اگر دستور پزشک در مورد میزان مصرف دارو را فراموش کردید با پزشک عمومی صحبت کنید تا احتمال بروز عوارض جانبی خطرناک و تداخل دارویی کاهش یابد. اگر در مورد مصرف وارفارین نگرانی یا سؤالی داشتید با پزشک، پرستار یا متخصص داروخانه مشورت کنید.
