میکرو فلبکتومی یک عمل سرپایی است. در این عمل رگ‌های عنکبوتی و واریس را از طریق برش‌های کوچک و سطحی روی پوست از بین می‌برند. اگر واریس نزدیک به سطح پوست خیلی بزرگتر از آن باشد که بتوان با اسکلروتراپی درمان کرد یا خیلی برای درمان با ابلیشن با لیزر کوچک باشد، میکرو فلبکتومی گزینه مناسبی است.
سیاهرگ چیست؟
سیاهرگ‌ها همچون سرخرگ‌ها و مویرگ‌ها، عروق خونی بوده و بخشی از سیستم گردش خون بدن هستند.
سرخرگ‌ها خون را به اندام‌های ما می‌رسانند و دیواره‌های ضخیمی دارند که فشار داخل آنها را که با هر ضربان قلب با نیروی زیادی از قلب به بیرون پمپاژ می‌شود، تاب بیاورند. وظیفه سیاهرگ‌ها بازگرداندن خون به قلب و شش‌ها پس از آن است که خون به تمام نقاط بدن اکسیژن‌رسانی کرد. فشار موجود در این نوع رگ‌ها بسیار کمتر بوده و به همین خاطر دیواره نازک‌تری نیز دارند. مویرگ‌ها رابط بین سیاهرگ‌ها و سرخرگ‌ها هستند.
سه نوع سیاهرگ در پا وجود دارد:
- سیاهرگ‌های سطحی پا دقیقاً زیر پوست قرار دارند و حدود ۱۰ درصد از خون بازگشتی از پا در آنها جریان دارد. حتی وقتی هیچ مشکلی در این رگ‌ها وجود ندارد نیز می‌توان آنها را دید. سیاهرگ‌های سطحی آن دسته از سیاهرگ‌هایی هستند که دچار واریس می‌شوند.
- سیاهرگ‌های عمیق پا که داخل پا قرار دارند و با عضلات و بافت‌های همبندی احاطه شده‌اند. این سیاهرگ‌ها مابقی خون بازگشتی از پا را به سمت قلب می‌فرستند.
- سیاهرگ‌های پرفوراتور (سیاهرگ‌های ریز ارتباطی) که سیاهرگ‌های سطحی پا را به سیاهرگ‌های عمیق پا متصل می‌کنند.
از بین تمام سیاهرگ‌های موجود در بدن، سیاهرگ‌های پا سخت‌ترین کار را بر عهده دارند. دلیل آن هم این است که برای بیش از نیمی از عمر ما (در حالت ایستاده یا نشسته) خون موجود در پاها باید بر نیروی جاذبه غلبه کرده و به قلب فرستاده شوند. برای کمک به این فرآیند و پیشگیری از تجمع خون در قوزک پا، دریچه‌های کوچکی در هر ۸ الی ۱۰ سانتیمتر از رگ‌های سطحی و عمیق پا وجود دارند. این رگ‌ها به جریان یافتن خون به یک سمت، به سمت قلب، کمک می‌کنند.
علل واریس
سیاهرگ نرمال – واریس – دریچه‌های از بین رفته
به چند دلیل (که در ادامه توضیح داده خواهد شد)، سیاهرگ‌ها می‌توانند خاصیت کشسانی خود را از دست بدهند، کش آمده یا گشاد شوند. این مسئله باعث شل شدن دریچه‌ها شده و در نتیجه خون به پایین بازگشته و در پا تجمع می‌کند. سیاهرگ‌ها بخاطر تجمع خون زیادی متورم شده و به مرور زمان، این مسئله باعث آسیب رسیدن به دریچه‌ها می‌شود که در نهایت باعث وخامت بیشتر وضعیت خواهد شد. تخمین زده می‌شود که حدوداً ۳ نفر از هر ۱۰ نفر در طول عمر خود به واریس مبتلا می‌شوند. این عارضه هم در مردان و هم در زنان رخ می‌دهد ولی ظاهراً در بین زنان شیوع بیشتری دارد، احتمالاً به دلیل تأثیر هورمون‌های زنانه. ظاهراً زمینه ابتلا به واریس وراثتی است. اگرچه واریس در هر سنی می‌تواند رخ دهد، ولی این بیماری در سنین بالاتر رواج بیشتری دارد. دلیل این مسئله شاید این باشد که بافت‌ها سفتی خود را بر اثر افزایش سن از دست داده و در نتیجه سیاهرگ‌ها راحت‌تر کش می‌آیند. ظاهراً زمینه ابتلا به واریس وراثتی است. این دسته از افراد بیش از سایرین در معرض ابتلا به واریس هستند:
- زنان باردار چند دلیل برای این مسئله وجود دارد. تغییرات هورمونی در این دوره از زندگی باعث می‌شود که تمام بافت‌های بدن خود را رها کنند که همین اتفاق برای سیاهرگ‌ها نیز می‌افتد. علاوه بر این، با افزایش اندازه نوزاد، فشار اضافی بر سیاهرگ‌های ناحیه لگنی وارد می‌شود و جریان خون از پا به قلب را از نسبتاً مسدود می‌کند. احتمال ابتلا به واریس در نیمه دوم بارداری بیشتر است.
- تعداد نوزادان: هر بار زایمان احتمال آسیب دیدن سیاهرگ‌ها را افزایش می‌دهد.
- اضافه وزن: این عامل در زنان بیش از مردان دیده می‌شود، اگرچه علل یا دلایل این نتیجه‌گیری همچنان ناشناخته است.
- یبوست مزمن: داشتن حجم زیادی از مدفوع در روده‌ها و لگن همان اثر بارداری را روی بدن فرد خواهد داشت – باعث انسداد نسبی جریان خون از پا به سمت قلب شده و احتمال ابتلا به واریس و همچنین هموروئید را افزایش می‌دهد.
- احتباس ادرار: این عارضه زمانی رخ می‌دهد که مثانه شخص کامل تخلیه نشود. به احتمال زیاد علت این عارضه بزرگی پروستات بخصوص در مردان بالای ۵۰ سال است.
- سایر علل: چند علت نادر دیگر نیز برای واریس وجود دارد از جمله وجود تومور در لگن و وجود لخته خون کهنه در سیاهرگ‌های عمقی پا (ترومبوز سیاهرگ‌های عمقی).
اگرچه فاگتورها یا علل واریس به خوبی شناخته شده‌اند ولی در بیشتر موارد به نظر می‌رسد هیچ یک از این عوامل به تنهایی باعث واریس نیستند. احتمال ابتلا به واریس در کسانی که تمام روز سر پا هستند، مخصوصاً کسانی که به جای راه رفتن یک جای ثابت می‌ایستند بیشتر است.
علائم واریس
بیشتر افراد مبتلا به واریس از درد شبانه در پا گلایه دارند، مخصوصاً پس از یک دوره ایستادن برای مدت طولانی. علائم واریس علائم عبارتند از: احساس خستگی در پاها
- سنگینی در پاها
- درد
- سوزش
- ضربان
- خارش
- گرفتگی
- بی‌قرار پاها
به مرور زمان تیرگی یا هایپرپیگمنتیشن در اطراف قوز‌ک‌ها که تبدیل به یک ویژگی واریس طولانی مدت خواهد شد و در نهایت ایجاد زخم در پا.
تشخیص واریس
واریس معمولاً پس از یک معاینه جسمانی ساده تشخیص داده می‌شود، البته برای تشخیص علت واریس به سونوگرافی دوپلر نیاز است.
درمان فلبکتومی
با فلبکتومی می‌توان واریس با علامت و بدون علامت را درمان کرد و می‌توان مشکلات زیبایی و پزشکی این بیماری را تنها با یک عمل ساده تسکین داد. پس از برداشتن سیاهرگ‌های آسیب دیده، سایر سیاهرگ‌های سالم در بدن خون اضافی را جذب کرده و جریان خون طبیعی را دوباره برقرار می‌کنند. از آنجایی که سیاهرگ‌ها را می‌توان برداشت، حتی بزرگترین سیاهرگ‌هایی را که مبتلا به واریس شده‌اند را می‌توان با عمل فلبکتومی از طریق شکاف‌های کوچکی برداشت. این درمان کم تهاجمی است و نیاز به هیچ گونه بخیه یا بیهوشی عمومی ندارد. پزشک می‌تواند به راحتی این عمل را در مطب خود انجام دهد و دوران نقاهت کمی نیز دارد. فلبکتومی سرپایی درد و خطر کمتری از بیشتر درمان‌های سنتی جراحی دارد.
آماده شدن برای جراحی فلبکتومی رگ های واریسی
در ابتدا سونوگرافی انجام می‌شود
از سونوگرافی برای ارزیابی نحوه جریان یافتن خون در سرتاسر پاهای بیمار استفاده می‌شود. در این نوع از سونوگرافی، از امواج صوتی با فرکانس بالا استفاده می‌شود تا تصاویر زنده‌ای از جریان خون در پاهای بیمار به پزشک بدهد. این فرآیند حدوداً ۴۵ دقیقه برای هر پا طول می‌کشد. نتایج این آزمایش باعث می‌شود تا دکتر بتواند به بهترین فرآیند درمانی یا ترکیب چند فرآیند برسد تا برای بیمار بهترین نتیجه را در پی داشته باشد.
روز عمل
- اگر می‌خواهید از ابلیشن درون وریدی یا فلبکتومی سرپایی بهره ببرید، بخاطر داروهای آرامش بخشی که برای شما تجویز و استفاده می‌شود بهتر است یک نفر همراه خود داشته باشید.
- صبح پیش از عمل، بهتر از صبحانه سبکی میل کرده و داروهای نرمال خود را مصرف کنید، بجز داروهای رقیق کننده خون یا آسپرین. اگر برای بیماری خاصی باید از داروهای رقیق کننده خون استفاده کنید لطفاً بلافاصله پزشک را در جریان بگذارید تا وی بتواند با هماهنگی با ارائه دهنده مراقبت‌های اولیه تصمیم مناسبی بگیرد.
- در روند آماده‌سازی برای عمل، دکتر از شما خواهد خواست تا جای ممکن، حداقل ۲ ساعت پیش از آمدن به بیمارستان، در حالت ایستاده بمانید. این کار به افزایش جریان خون در پاها کمک کرده و ارائه دهنده مراقبت‌های اولیه به راحتی می‌تواند عمل را انجام دهد.
- اگر از جوراب واریس استفاده می‌کنید، در روز عمل آنها را نپوشید.
- از لباس‌های راحت استفاده کنید. چند لایه لباس بپوشید زیرا گاهی اوقات اتاق عمل می‌تواند نسبتاً سرد شود.
جراحی میکرو فلبکتومی
در ابتدا، پزشک سیاهرگ‌هایی را که باید درمان شوند را مشخص می‌کند تا حذف آنها کاملاً دقیق صورت بگیرد. این کار به حفظ سلامت سیاهرگ‌ها و بافت‌های اطراف کمک شایانی می‌کند. پیش از آغاز جراحی، پزشک داروی بی‌حسی موضعی را در ناحیه جراحی تزریق می‌کند. به همین خاطر بیماران معمولاً هیچگونه ناراحتی و دردی در حین عمل نخواهند داشت. سپس پزشک شکاف‌های ریزی در نواحی هدف ایجاد می‌کند و سپس یک قلاب جراحی را به ناحیه دقیق سیاهرگ‌های آسیب دیده وارد کرده و مقطع به مقطع جلو می‌برد. شکاف‌ها بسیار کوچک هستند و نیازی به بخیه ندارند. در مجموع این فرآیند ۴۵ تا ۶۰ دقیقه طول می‌کشد.
ریکاوری فلبکتومی
پس از عمل، بیماران اندکی کبودی، ناراحتی و تورم را تجربه خواهند کرد. برای به حداقل رساندن تورم و درد می‌توانید از پانسمان‌های فشاری و داروهای مسکّن بدون نسخه استفاده کنید. بیماران می‌توانند بلافاصله بعد از عمل به فعالیت‌های روزمره خود بازگردند. در اولین هفته پس از عمل، بیماران باید از جوراب‌های واریس استفاده کنند. معمولاً می‌توانید یک روز پس از جراحی به سر کار بازگردید، اگرچه باید حدود دو هفته از ورزش کردن یا بلند کردن اشیاء سنگین خودداری کنید.
نتایج میکرو فلبکتومی
اکثر افراد نتایج ملموسی از فلبکتومی سرپایی می‌بینند زیرا سیاهرگ‌های آسیب دیده کاملاً برداشته می‌شوند. فلبکتومی سرپایی نتایج ملموس دائمی را برای اکثر بیماران به همراه خواهد داشت، اگرچه ممکن است شخص مجدداً در سیاهرگ‌های دیگر خود دچار واریس شود، مخصوصاً کسانی که سابقه خانوادگی واریس دارند. اگر بیمار وزن خود را در محدوده سالم حفظ کند و سبک زندگی فعالی را پیش بگیرد می‌تواند خطر بازگشت بیماری را به حداقل برساند. از آنجایی که شکاف‌ها نیازی به بخیه ندارند و بدون نیاز به بخیه خوب می‌شوند، هرگونه اسکار باقیمانده از جراحی پس از گذشت ۶ الی ۱۲ ماه از جراحی به سختی قابل دیدن خواهد بود. برخی بیماران معمولاً اندکی تغییر در رنگ رنگدانه‌های پوست را در محل واریس تجربه می‌کنند ولی این مشکل نیز بدون نیاز به درمان پس از مدت کوتاهی از بین خواهد رفت.
خطرات فلبوکتومی سرپایی
بیمارانی که به بی‌حسی موضعی حساسیت دارند یا نمی‌توانند جوراب واریس بپوشند نباید این عمل را انجام دهند. پیش از انجام این عمل، باید هرگونه عفونت فعال یا راش پوستی در بدن خود را کاملاً درمان کنید. اگرچه فلبکتومی سرپایی نسبتاً بی‌خطر است ولی به نوبه خود خطراتی را نیز به همراه دارد. در برخی از موارد، ممکن است التهاب و حساسیت ناشی از برداشتن ناقص سیاهرگ‌های آسیب دیده وجود داشته باشد. سایر خطرات این جراحی عبارتند از:
- مصدومیت عصب‌های روی سطح پوست
- واکنش مخرب به داروی بیهوشی یا آرامش بخش
- خونریزی یا تورم شدید
- بی‌حسی یا درد در پاها
- مشکلات بعد از جراحی
- ترومبوفلبیت
بیمارانی که به دنبال درمان این بیماری نباشند معمولاً دچار تغییر رنگ، التهاب و درد می‌شوند. همچنین در معرض خطر آسیب دیدن جریان خون عاری از اکسیژن بین پاها و قلب قرار دارند.
در یک کلام
رگ ها ممکن است کشش و انعطاف خود را از دست بدهند در این صورت دریچه های کنترل خون به خوبی عمل نمی کنند و خون در رگ ها به عقب بر می گردد این باعث ایجاد تورم و رگ های واریسی خواهد شد. بارداری، تعداد کودکان، یبوست مزمن، اضافه وزن، ایستادن طولانی مدت از دلایل ایجاد واریس هستند. واریس معمولا با سوزش، خارش، درد و پاهای بی قرار همراه است. رگ های واریسی توسط معاینه فیزیکی و سونوگرافی دوپلر بررسی می شوند. فلبکتومی یک روش کم تهاجمی است که نیاز به بیهوشی ندارد و به صورت سرپایی انجام می شود. قبل از جراحی ممکن است پزشک از داروهای آرام بخش استفاده کند. از پوشیدن جوراب های واریس صبح قبل از جراحی و خوردن آسپرین و داروهای ناباروری اجتناب شود. ممکن است پزشک از بیماران بخواهد حدود دو ساعت قبل از عمل بایستند تا برای عمل آماده شوند. فلبکتومی توسط بی حسی موضعی انجام می شود و پزشک یک برش کوچک ایجاد می کند و رگ واریسی از طریق آن بیرون کشیده می شوند. درمان با کمی درد و تورم همراه است که برای کنترل آن می توان از داروهای ضد درد استفاده کرد. هفته اول بعد از فلبکتومی باید جوراب واریس پوشیده شود و تا دوهغته از فعالیت سنگین خودداری شود. اکثر مردم نتایج خوبی از فلبکتومی بدست می آورند و در صورت کنترل وزن و شیوه زندگی فعال خطر عود رگ های واریسی به حداقل می رسد. آسیب به پوست، خونریزی، تورم، درد پا، عفونت و آسیب به عصب پوست از خطرات احتمالی فلبکتومی است.
