واریس سیاهرگ‌ها به سیاهرگ‌های متورم و برجسته گفته می‌شود. این رگ‌ها از روی پوست قابل دیدن است و بیمار می‌تواند آنها حس کند، بخصوص داخل پاها. هرچند برخی از مردم ظاهر واریس سیاهرگ را دوست ندارند ولی در اکثر موارد این بیماری هیچگونه علائم یا مشکلی ایجاد نمی‌کند. هرچند اگر علائمی هم وجود داشته باشد، طیف قابل توجهی از درمان‌ها را می‌توان انجام داد. جراحی لیزر واریس داخل وریدی یک نوع عمل جراحی است که در آن از حرارت لیزر برای کاهش واریس سیاهرگ استفاده می‌شود. لیزر دستگاهی است که فوتون‌های نور پرانرژی از خود ساتع می‌کند. جراحی لیزر باعث بسته شدن و آب شدن واریس سیاهرگ‌ها شده و باعث تشکیل بافت اسکار داخل عروق خونی می‌شود. این بافت اسکار سیاهرگ را مهر و موم می‌کند. بعد از آن خون در داخل سیاهرگ‌های مجاور جریان پیدا می‌کند.
علل واریس سیاهرگ‌ها
جریان خون – دریچه آسیب دیده – دیواره آسیب دیده و متورم ورید – انباشتگی خون در ورید
جریان خود – بسته شدن دریچه
در صورتی که یکی از اعضای خانواده به واریس مبتلا باشد، احتمال ابتلا به این بیماری در دیگر اعضای خانواده بالا می‌رود. سایر عواملی که خطر ابتلا به واریس را افزایش می‌دهند عبارتند از:
• جنس مونث زیرا هورمون‌های زنانه باعث می‌شوند که دیواره رگ‌ها کشسانی بیشتری داشته باشند
• پیری به این دلیل که دیواره رگ‌ها با افزایش سن ضعیف می‌شوند.
• اضافه وزن بیش از حد زیرا چاقی فشار داخل سیاهرگ‌ها را افزایش می‌دهد.
واریس می‌تواند از نوع ثانویه آن و در نتیجه شرایط یا مشکلات دیگر باشد. در صورت وجود شرایط و مشکلات زیر ممکن است به واریس مبتلا شوید:
• آسیب دیدن سیاهرگ‌های پا یا وجود لخته خون در گذشته
• ایستادن برای مدت طولانی در یک وضعیت، برای مثال ایستادن برای مدت طولانی در سر کار
• بارداری به این خاطر که سطح هورمون‌ها در مادر بالاتر و چرخش خون نیز در دوران بارداری بیشتر است.
اگر در دوران بارداری دچار واریس شوید، خبر خوب است که معمولاً در عرض ۳ الی ۱۲ ماه پس از تولد نوزاد واریس از بین خواهد رفت.
علائم واریس سیاهرگ‌ها
علائم معمولاً پیش از سن ۴۰ سالگی ظاهر می‌شوند و عبارتند از:
• مجموعه‌ای از سیاهرگ‌های کبود یا آبی رگ متورم و دارای پیچ و تاب
• پاها، قوزک و ساق متورم
• گرفتگی عضلات، درد تپنده و احساس درد مبهم در پاها
• احساس “سنگینی” در پاها
• احساس درد پشت زانو
• خارش در اطراف سیاهرگ
• خستگی عضلات پا
• تغییر رنگ پوست به قهوه‌ای
• زخم پا
عوارض واریس سیاهرگ‌ها
واریس سیاهرگ به مرور زمان بدتر می‌شود ولی وخامت این بیماری به تدریج و در طی چند سال اتفاق می‌افتد. در پوست برخی از بیماران که برای چند سالی به واریس مبتلا بوده‌اند تغییراتی +ایجاد می‌شود. این تغییرات معمولاً در قسمت پایینی پا یا قوزک پا رخ داده و در نتیجه بالا رفتن فشار در سیاهرگ‌هاست. رنگ پوست به قهوه‌ای یا کبود تغییر کرده و بیمار دچار راش یا بثورات پوستی می‌شود. عوارض جدی‌تر این بیماری به ندرت رخ می‌دهد ولی در صورت رخ دادن عبارتند از:
• تورم ورید منجر به تشکیل لخته خون (ترومبوفلبیت): سیاهرگ‌های سطحی بدن در اثر تشکیل لخته خون در سیاهرگ‌ها دردناک و قرمز می‌شود.
• خونریزی: در صورت بریدگی یا کوفتگی پا، واریس سیاهرگ‌ها خونریزی می‌کند. این خونریزی را می‌توان با فشار بند آورد ولی به منظور جلوگیری از خونریزی مجدد باید سیاهرگ درمان شود.
• جراحت وریدی: بریدگی یا زخم‌های کوچک روی پوست به زمان بیشتری برای بهبود یافتن نیاز خواهند داشت و گاهی اوقات اصلاً خوب نمی‌شوند و ایجاد جراحت می‌کنند.
• ترومبوز عروق عمقی (DVT) : افراد مبتلا به واریس بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به ترومبوز عروق عمقی هستند ولی حتی پس از درمان واریس نیز این بیماری می‌تواند رخ دهد. عضله ساق پا متورم و دردناک شده و باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
تشخیص واریس سیاهرگ‌ها
پزشک هرگونه علائم بالینی بیمار را بررسی کرده و از وی می‌خواهد تا او را معاینه کند از جمله در حالتی که بیمار ایستاده است. از بیمار یک سابقه پزشکی کامل گرفته می‌شود.
اگر علائم شدید باشند یا عوارضی وجود داشته باشد، پزشک بیمار را به یک جراح عروق ارجاع خواهد داد (پزشکی که در زمینه عروق خونی تخصص دارد).
واریس را معمولاً می‌توان در پای بیمار دید. اگر بیمار به یک متخصص ارجاع داده شود، علاوه بر معاینه بالینی، پزشک انجام نوع خاصی از سونوگرافی موسوم به سونوگرافی دوپلر (تشخیص واریس با سونوگرافی دوپلر) را نیز برای بیمار تجویز خواهد کرد. این دستگاه با استفاده از امواج صوتی تصویری را از سیاهرگ‌های داخل پا و جریان خون درون آنها ایجاد خواهد کرد. این تصویر به پزشک کمک می‌کند تا با جزئیات بیشتری داخل عروق عمقی بدن را دیده و اطلاعات بیشتری را درباره موقعیت و محدوده واریس سیاهرگ‌ها به دست آورد. ضمناً به پزشک کمک می‌کند تا احتمال وجود لخنه خون و ارتباط آن با علائم بالینی را بررسی کند. پزشک در صورت صلاحدید سونوگرافی دوپلر را نیز برای بیمار تجویز خواهد کرد.
درمان واریس با لیزر
درمان لیزر داخل وریدی
در صورتی که واریس موجب احساس درد شود یا قرمز و متورم (ملتهب) باشد، پزشک جراحی لیزر را برای بیمار تجویز خواهد کرد. جراحی لیزر در صورت آسیب دیدن پوست روی واریس نیز انجام خواهد شد. واریس معمولاً یک مشکل جدی نیست ولی می‌تواند بسیار دردناک باشد. همچنین ظاهر نامطلوبی نیز دارد.
آماده شدن برای جراحی واریس با لیزر
• پزشک جراحی را برای بیمار توضیح خواهد داد. تمام سوالات خود درباره جراحی از پزشک بپرسید.
• همچنین از شما خواسته می‌شود تا یک فرم رضایت را پر کنید تا به پزشک اجازه انجام جراحی را بدهید. فرم را به دقت بخوانید و در صورت واضح نبودن آن سوالاتتان را از پزشک بپرسید.
• پزشک سوالاتی درباره سابقه پزشکی بیمار از وی خواهد پرسید. ضمناً یک معاینه بالینی نیز صورت خواهد گرفت. این معاینه برای اطمینان حاصل کردن از سلامت کامل بیمار پیش از جراحی انجام می‌شود. همچنین احتمالاً به انجام آزمایش خون و سایر آزمایشات تشخیصی نیاز خواهد بود.
• در صورت ابتلا به هرگونه اختلال خونریزی حتما پزشک خود را در جریان بگذارید. در صورت مصرف هرگونه داروی رقیق کننده خون، آسپرین، ایبوپروفن یا هر نوع داروی دیگر که بر لخته شدن خون تأثیر می‌گذارد پزشک خود را در جریان قرار دهید. شاید از شما خواسته شود تا مصرف این داروها را پیش از جراحی قطع کنید.
• پزشک خود را در جریان حساسیت و آلرژی خود نسبت به هرگونه دارو، لاتکس، چسب و داروهای بیهوشی (موضعی و عمومی) قرار دهید.
• پزشک خود را در جریان تمام داروهایی که مصرف می‌کنید قرار دهید. این داروها می‌توانند داروهای بدون نسخه باشند یا داروهای تجویزی. از جمله این داروها می‌توان به ویتامین‌ها، گیاهان دارویی و سایر مکمل‌ها اشاره کرد.
• ۸ ساعت پیش از جراحی چیزی نخورید. به عبارت دیگر پس از نیمه شب آب یا غذا نخورید.
• می‌توان از داروهای آرام بخش برای کاهش استرس و ریلکس کردن استفاده کرد.
• سعی کنید کسی را در روز جراحی بعنوان همراه داشته باشید تا بتوانید به منزل بازگردید.
حین جراحی لیزر داخل وریدی برای درمان واریس سیاهرگ‌ها
این جراحی نیازی به بستری ندارد. می‌توان درمان را در مطب پزشک انجام داد. درمان معمولاً کمتر از یک ساعت طول می‌کشد. اکثر بیماران در همان روز جراحی مرخص می‌شوند. لباس‌های راحت بپوشید که بتوانید بلافاصله پس از جراحی لباس‌ها را بر تن کنید. عموماً جراحی لیزر داخل وریدی برای درمان واریس طبق این روال انجام می‌گیرد:
• لباس‌های جراحی را پوشیده و روی تخت جراحی می‌خوابید این تخت در حین جراحی در موقعیت‌های مختلف قرار خواهد گرفت. در حین جراحی عینک‌های مخصوصی را به چشم خواهید داشت. این عینک‌ها از چشم در برابر نور لیزر محافظت خواهند کرد.
• پزشک ناحیه‌ای را که لوله یا کاتتر به داخل ورید وارد می‌شود را بی‌حس خواهد کرد. ضمناً یک واحد داروی بی‌حس کننده نیز در طول سیاهرگ تحت درمان تزریق خواهد شد.
• پزشک از دستگاه سونوگرافی دوپلر استفاده می‌کند تا ورید را پیش و پس از درمان بررسی کند. در این دستگاه از امواج صوتی برای تهیه یک تصویر از سیاهرگ بر روی صفحه کامپیوتر استفاده می‌شود.
• پزشک یک شکاف یا بریدگی کوچک را روی پوست ایجاد کرده و کاتتر را داخل می‌کند. کاتتر با یک دستگاه در داخل سیاهرگ مبتلا هدایت خواهد شد. یک فیبر لیزر از داخل کاتتر به داخل بدن فرستاده می‌شود. سپس پزشک کاتتر را بیرون کشیده و لیزر در طول ورید گرما ایجاد می‌کند. به این شیوه ورید بسته شده و در نهایت آب خواهد رفت.
درمان معمولاً کمتر از یک ساعت طول می‌کشد. محل بریدگی برای ورود کاتتر به قدری کوچک خواهد بود که نیازی به بخیه ندارد. روی محل جراحی پانسمان خواهد شد.
پس از جراحی لیزر داخل وریدی برای درمان واریس سیاهرگ‌ها
۳۰ الی ۶۰ دقیقه پس از جراحی، بیمار باید کمی قدم بزند. ممکن است اندکی کبودی وجود داشته باشد. این کبودی حدوداً دو هفته بعد از بین خواهد رفت. حتماً از یکی از آشنایان خود بخواهید تا شما را بعد از جراحی به منزل برساند.
مراقبت های بعد از لیزر واریس
پس از مراجعت به منزل، حتماً دستورالعمل‌های پزشک را انجام دهید. احتمالاً از شما خواهند خواست تا:
• هر بار به مدت ۱۵ دقیقه روی ناحیه جراحی یخ بگذارید تا تورم کاهش یابد.
• هر روز محل جراحی را بررسی کنید. وجود مقداری مایع صورتی رنگ روی پانسمان طبیعی است.
• تا ۴۸ ساعت پس از جراحی محل جراحی را خشک نگاه دارید. تا زمانی که پانسمان باز شود باید با کمک یک اسفنج حمام کنید.
• در صورت تجویز پزشک باید تا چند روز الی چند هفته از جوراب واریس استفاده نمایید. این جوراب‌ها اندکی پاها را تحت فشار قرار خواهند داد. این فشار به پیشگیری از ورم در پاها کمک می‌کند. ضمناً از لخته شدن یا انباشته شدن خون در پاها جلوگیری خواهد کرد.
• از نشستن یا دراز کشیدن برای مدت طولانی خودداری کنید. در هنگام نشستن پاهای خود را بالاتر از سطح قلب قرار دهید.
• برای مدت طولانی نایستید.
• سه بار در روز و هر بار به مدت ۱۰ الی ۲۰ دقیقه پیاده روی کنید. این کار را برای یک الی دو هفته انجام دهید.
• فعال باشید ولی از دویدن، پریدن یا بلند کردن اجسام سنگین برای ۱ الی ۲ هفته خودداری نمایید.
• برای یک الی دو هفته از وان حمام استفاده نکنید.
در ارتباط با داروها:
• در صورت نیاز می‌توان از داروهای بدون نسخه استفاده کرد ولی تنها به شرطی که پزشک اجازه مصرف دارو را داده باشد. برخی از داروها می‌توانند خونریزی را افزایش دهند.
• اگر برای جراحی مصرف داروها را قطع کرده‌اید، از پزشک خود بپرسید چه زمانی می‌توانید دوباره از داروی رقیق کننده خون استفاده کنید.
ممکن است پزشک در جلسه مراجعه مجدد معاینه بالینی دیگری انجام دهد. همچنین از سونوگرافی دوپلر برای مطمئن شدن از نتیجه جراحی استفاده خواهد شد.
در صورت بروز این مشکلات حتماً با پزشک خود تماس بگیرید:
• علائم وجود عفونت در ناحیه تحت درمان این علائم عبارتند از قرمزی، گرمی یا نشت مایعات از جای برش
• ورمی که تشدید شود یا تورم تازه
• هرگونه دردی که مانع از انجام امور روزمره شود
خطرات جراحی لیزر داخل وریدی برای درمان واریس سیاهرگ‌ها
تمام جراحی‌ها خطراتی دارند. برخی از خطرات محتمل جراحی لیزر داخل وریدی برای درمان واریس عبارتند از:
• عفونت
• درد درون سیاهرگ‌ها
• خونریزی
• کبودی
• آسیب عصبی
• قرمزی و تورم سیاهرگ‌ها
• لختگی خون
• تغییرات در رنگ پوست روی سیاهرگ‌های درمان شده
• سوزش
بسته به وضعیت سلامتی بیمار امکان دارد خطرات دیگری نیز وجود داشته باشد. حتماً پیش از جراحی با پزشک خود درباره نگرانی‌هایتان صحبت کنید.
