ورزش های مناسب و نا مناسب برای واریس و رگ های عنکبوتی کدامند؟
واریس سیاهرگ‌ها به تورم سیاهرگ‌ها و پیچ خوردن آنها گفته می‌شود که زیر پوست بصورت برجسته قابل مشاهده است. در سنین بالای ۵۰ سال تقریباً نیمی از مردم به نوعی از انواع واریس مبتلا می‌شوند. در این بیماری سیاهرگ‌های پا ظاهری برجسته پیدا می‌کنند، ولی تورم وریدی می‌تواند در سایر نقاط بدن نیز رخ دهد و ضمناً زنان بیشتر از مردان به این بیماری مبتلا می‌شوند.
ابتلا به واریس یا رگهای عنکبوتی می‌تواند ظاهری نامطلوب به پاها بدهد. این بیماری باعث ناراحتی جدی نیز می‌شود. برخی از انواع این بیماری برای بیمار عوارض جدی‌تری در پی دارند مثل لختگی خون یا جراحات باز در پا.
از لحاظ تئوری علت ابتلا به واریس سیاهرگ‌ها این است که از آنجایی که انسان‌ها ایستاده راه می‌روند، بدن ما سخت‌تر می‌تواند خون را از پایین تنه به قلب برساند. داخل سیاهرگ‌ها یک مسیر (دریچه) یک طرفه وجود دارد که با کمک حرکات عضلات خون را به سمت قلب برمی‌گردانند.
علل واریس سیاهرگ‌ها
بخاطر سبک زندگی بی تحرک ما، عضلات پا به اندازه‌ای منقبض نمی‌شوند که خون را به قلب برسانند و اگر این دریچه‌های یک طرفه ضعیف شوند، خون از سیاهرگ‌ها به بیرون نشت می‌کند. اصطلاح پزشکی این وضعیت نارسائی وریدی است. این انباشتگی خون منجر به واریس خواهد شد.
علائم واریس سیاهرگ‌ها
علاوه بر اینکه واریس باعث بیرون زدگی سیاهرگ‌ها می‌شود، علائم زیر را نیز در بیمار ایجاد می‌کند:
- پاهای خسته و دردناک
- خارش
- سوزش
- بی‌حسی
- گرفتگی عضلات پا در شب
- سندروم پای بی‌قرار
- بثورات جلدی یا راش
- ورم
- زخم یا جراحت
از آنجایی که واریس عمدتاً بعلت عدم تحرک در پاها در یک دوره زمانی طولانی اتفاق می‌افتد، پیاده روی کردن و انجام تمرینات ورزشی می‌تواند به پیشگیری از این بیماری کمک کرده و علائم مرتبط با واریس سیاهرگ‌ها را نیز کاهش دهد.
تمرینات ورزشی برای درمان واریس و رگهای عنکبوتی
ورزش‌های با فشار متوسط مخصوصاً تمرینات ورزشی نرم برای پاها، گردش خون را افزایش می‌دهد. این مسئله می‌تواند ظاهر واریس پا را بهبود بخشیده و از ابتلای دیگر سیاهرگ‌ها به این بیماری جلوگیری کند. هرچند باید تأکید نمود که این تمرینات نباید بیش از اندازه پرفشار باشند و در صورت وجود هرگونه درد و ناراحتی باید بلافاصله قطع شوند.
در حین ورزش، خون از عضلات ساق پا و سیاهرگ‌های موجود در قوس کف پا به سمت قلب پمپاژ می‌شود. داشتن عضلات قدرتمند پشت پا باعث بهبود گردش خون شده و بیمار شدن سیاهرگ‌ها را به حداقل می‌رساند. ولی تمرینات پر فشار باعث فشار آمدن به چرخش خون وریدی می‌شود. خون بازگشتی از پاها به سمت قلب از سیاهرگی به نام بزرگ سیاهرگ واقع در شکم عبور می‌کند. افزایش فشار شکمی از طریق فعالیت‌هایی همچون وزنه برداری یا سایر تمرینات پرفشار مسیر حرکت بازگشتی خون به قلب را مختل می‌کند. در این حین است که خون سیاهرگی در وریدهای پا انباشته شده و باعث بروز ظاهر نامطلوب – و گاهی اوقات دردناک – واریس یا رگهای عنکبوتی می‌شود.
بایدها و نبایدهای تمرین ورزشی برای واریس
در اکثر موارد سیاهرگ‌ها بعلت نشستن یا ایستادن به مدت طولانی در برخی مشاغل، عوامل وراثتی و بارداری به این بیماری مبتلا می‌شوند. ولی حتی در صورتی که شخص مستعد ابتلا به این بیماری باشد، اصولی وجود دارد که اگر شخص آنها را رعایت کند می‌تواند سلامت سیاهرگ‌هایش را برای تمام طول عمر خود حفظ کند.
ورزش کردن اولین اصل داشتن وریدهایی سالم است، ولی برخی از تمرینات ورزشی برای سیاهرگ‌ها بهتر از برخی دیگر هستند. با انجام تمرینات ورزشی، خون از عضلات پشت پا و سیاهرگ‌های موجود در قوس کف پا به سمت قلب پمپاژ می‌شود – داشتن عضلات قوی در پشت پا باعث بهتر شدن چرخش خون و به حداقل رسیدن وریس پا می‌شود.
نا مناسب‌ترین تمرینات ورزشی برای واریس پا
هر تمرینی برای سیاهرگ‌ها مناسب نیست. ورزش کردن برای داشتن وریدهایی سالم حیاتی است، ولی برخی از تمرینات ورزشی برای سیاهرگ‌ها بهتر از برخی دیگر هستند. هنگامی که فرد ورزش می‌کند، خون از سیاهرگ‌های موجود در پا بخصوص عضلات پشت پا به سمت قلب باز خواهد گشت. به همین خاطر داشتن عضلات پشت پای قوی برای سیستم گردش خون خوب است و به پیشگیری از نارسائی وریدی کمک می‌کند.
دویدن
متأسفانه اگرچه دویدن باعث تقویت عضلات پشت پا می‌شود ولی فشار زیادی را بر بدن وارد می‌کند. طبیعت پر برخورد دویدن می‌تواند باعث فشار آمدن بر مفاصل شده، واریس سیاهرگ‌ها را تشدید کرده و آنها را بیشتر متورم نماید. اگر عاشق دویدن هستید، می‌توانید اثر دویدن را با دویدن بر روی سطوح نرم مثل چمن یا پیست دو و میدانی کاهش دهید. همچنین می‌توان از جوراب‌های واریس استفاده کرد.
وزنه برداری
اگر می‌خواهید بدن عضلانی بسازید و به واریس مبتلا هستید، باید درباره بلند کردن وزنه نظر خود را تغییر دهید. وقتی وزنه‌ای را بلند می‌کنید، فشار زیادی روی شکم شما وارد می‌شود، که در نتیجه جریان خون را به پاها کاهش می‌دهد. این امر باعث می‌شود که خون در سیاهرگ‌ها انباشته شده و فشار بیشتری بر روی سیاهرگ‌های پا ایجاد شود و در نتیجه به دریچه‌های لانه کبوتری داخل سیاهرگ‌ها آسیب وارد می‌شود. اگر اصرار دارید که تمرینات وزنه برداری را انجام دهید، سعی کنید با وزنه‌هایی سبک‌تر ولی تعداد تکرار بیشتر تمرینات خود را انجام دهید. ضمناً تا جای ممکن سعی کنید در حین تمرین پاهایتان را مساوی یا بالاتر از سطح قلب قرار دهید. نهایتاً سعی کنید در حین بلند کردن وزنه نفس خود را حبس نکنید، در حین بلند کردن عمل بازدم و در حین پایین آوردن عمل دم را انجام دهید.
وزنه برداری ورزش مناسبی برای سلامت سیاهرگ‌ها تا آخر عمر نیست. اگر وزنه برداری می‌کنید، تکنیک‌های مناسب بلند کردن وزنه را یاد گرفته و انجام دهید: وزنه سبک‌تر و تعداد تکرار بیشتر، بازدم در حین بلند کردن وزنه و انجام تمرینات هوازی مثل پیاده روی یا استفاده از دوچرخه ثابت بلافاصله پس از تمرین برای به جریان افتادن دوباره جریان خون. به یاد داشته باشید که در حین و بلافاصله پس از وزنه برداری جوارب واریس به پا کنید تا جریان خون به سمت بالا و قلب بهبود یابد.
یوگا
هرگونه تمرین ورزشی که شامل بهم فشرده شدن عضلات و بافت‌های شکمی شود می‌تواند برای سلامت سیاهرگ‌ها زیان‌اور باشد. بههمین خاطر فشار اضافی بر عضلات شکمی می‌تواند جریان خون به پاها را کاهش دهد. یوگا مشتمل بر حرکات زیادی است که می‌توانند فشار بی‌موردی را بر ناحیه شکمی شما وارد کنند. اگر به طور منظم در کلاس‌های یوگا شرکت می‌کنید، به مربی خود اطلاع دهید که به واریس مبتلا هستید.
دراز نشست و کرانچ
این دو تمرین برای فشار بر عضلات ناحیه شکمی طراحی شده‌اند. اگر از رگهای عنکبوتی یا واریس رنج می‌برید، از انجام این تمرینات خودداری کنید و سعی نمایید تمرینات هوازی که به طور غیر مستقیم بر تقویت عضلات شکمی تأثیر می‌گذارند را انجام دهید.
مناسبت‌ترین تمرینات ورزشی برای واریس پا
پیاده روی
پیاده روی، از آنجایی که یک تمرین کم برخورد است و باعث کشش و تقویت عضلات پشت ساق پا می‌شود، جریان خون را بهبود می‌بخشد. بهترین حالت این است که پیاده روی را به یک فعالیت روزمره تبدیل کنید و هر روز حداقل ۳۰ دقیقه پیاده روی نمایید (حداقل پنج روز در هفته). سایر روش‌هایی که می‌توانید خود را به پیاده روی مجبور کنید این است که در دورترین نقطه پارکینگ پارک کنید تا مسیر پارکنیگ به محل کار خود را روزانه پیاده روی کنید.
دوچرخه ثابت و اسکی فضایی
هر دو نوع این تمرینات کم برخورد بوده و مزایای زیادی برای بهبود گردش خون در عضلات پشت ساق پا دارند، این تمرینات جریان خون را تسریع کرده و در عین حال هیچ فشاری به مفاصل و استخوان‌ها وارد نمی‌کنند. به طور کلی دوچرخه سواری می‌تواند عضلات را تقویت کرده و با رکاب زدن باعث کشش عضلات شود.
دوچرخه سواری را در برنامه تمرینی خود قرار دهید، مخصوصاً اگر نمی‌توانید: گاهی اوقات بخشی از هفته خود را به یک برنامه ورزشی اختصاص دهید. شرایط خاصی همچون آب و هوای نامطلوب، آسیب دیدگی، بیماری یا حتی تداخل برنامه‌ای دارید. اگر نمی‌توانید ۳۰ دقیقه از وقت خود را در روز به پیاده روی اختصاص دهید، این تمرینات را انجام دهید:
- درگیر کردن عضلات پشت پا.روی پاهای خود ایستاده و از پاشنه تا انگشتان پا، پای خود را نوسان دهید، این حرکت را می‌توان در حالت ایستاده یا نشسته انجام داد.
- استفاده از جوراب واریس.استفاده از جوراب‌های واریس بخصوص در هنگام مسافرت، نشستن یا ایستادن برای مدت‌های طولانی بسیار عالی است. در حین بارداری، این جوراب‌ها باید بخشی از لباس‌های هر روز شما باشند.
- خودداری از پوشیدن کفش‌های پاشنه بلند.البته می‌توان برای موقعیت‌های خاص استثناء قائل شد ولی به یاد داشته باشید که وضعیت پا در کفش‌های پاشنه بلند باعث تضعیف عضلات پشت ساق پا شده و از چرخش مناسب خون نیز جلوگیری می‌کند.
این تمرینات چطور می‌تواند به پیشگیری از واریس پا کمک کنند؟
در حالیکه هیچ راهی برای پیشگیری کامل از واریس سیاهرگ‌ها نیست، ولی می‌توان با انجام تمرینات ورزشی منظم به کاهش احتمال ابتلا به این بیماری کمک کرد. صرفاً با تغییر منظم وضعیت نشسته به ایستاده و بالعکس می‌توان چرخش خون را بهبود بخشید و در نتیجه مقدار ورم سیاهرگ را در نتیجه انباشته شدن خون در پاها کاهش داد.
ورزش کردن نیز می‌تواند توانایی بدن برای بازگرداندن خون انباشته شده در پاها را به قلب بهبود ببخشد. همچنین با پایین نگاه داشتن وزن، احتمال ابتلا به واریس سیاهرگ‌ها را کاهش می‌دهد. پیاده روی یک انتخاب عالی است، همچنین سایر ورزش‌های کم برخورد مثل شنا و دوچرخه سواری.
چه تمریناتی از واریس پا پیشگیری می‌کنند؟
اگر به واریس مبتلا هستید، ورزش کردن می‌تواند از تشدید بیماری جلوگیری کرده و درد و ناراحتی را تسکین دهد. عموماً تمرینات ورزشی کم برخورد بهترین تمرینات برای واریس هستند، از جمله:
پیاده روی یا دویدن
پیاده روی روزانه به مدت ۳۰ دقیقه مزایای بسیاری برای تسکین علائم واریس دارد. اگر به دویدن علاقه دارید روی سطوح نرم مثل چمن یا پیست دو و میدانی بدوید تا فشار وارده بر مفاصل خود را کاهش دهید.
بلند کردن پا
در حالت نشسته یا دراز کش پاهای خود را کاملا صاف کنید. هر بار یک پای خود را بالا آورده و در هوا نگاه دارید. به آرامی پای خود را پایین آورده و سپس حرکت را برای پای دیگر خود تکرار کنید.
دوچرخه سواری
دوچرخه سواری چه در محیط باز و چه با دوچرخه ثابت نیز مفید است. اگر به دوچرخه دسترسی ندارید، می‌توانید حرکت دوچرخه را برای پاهایتان انجام دهید. در حالی که به پشت دراز کشیده‌اید، پاهای خود را در هوا نگاه داشته و آنها از زانو خم کنید. سپس به حالت رکاب زدن هر دو پای خود را حرکت دهید. می‌توانید این حرکت را بطور همزمان برای هر دو پا انجام دهید یا بصورت تک پا این حرکت را تکرار کنید.
حرکت لانج
در حالت ایستاده پاهای خود را با اندکی فاصله از هم نگاه دارید. به آرامی یک قدم به جلو برداشته و زانوی خود را خم کنید به طوری که زانو همراستای قوزک پا قرار گیرد. برای چند ثانیه در این حالت بمانید و سپس زانوی خود را صاف کرده و حالت اولیه خود بازگردید. حرکت را برای پای دیگر خود تکرار کنید. در حالت ایستاده روی پنجه پای بروید و سپس دوباره روی کف پا بایستید. این حرکت را چندین بار تکرار کنید.
حرکت نوسانی با پاها
در حالت نشسته یا ایستاده، بصورت مکرر روی پنجه و پاشنه پا حرکت کنید. این حرکت را می‌توانید هر زمانی که بخواهید انجام دهید و در صورتی که به بیماری دیگری مبتلا هستید و نمی‌توانید تمرینات دیگر را انجام دهید این حرکت یک تمرین بسیار خوب است.
سایر درمان‌های برای واریس پا
سایر گزینه‌های درمانی از اقدامات خود مراقبتی تا جراحی متغیر است. متخصص پوست یک یا چند مورد از این درمان‌ها را برای شما تجویز خواهد کرد:
مراقبت از خود
متخصص پوست نکاتی را به بیماران گوشزد می‌کند که از آن طریق چرخش خون در بدن را بهبود ببخشند. این نکات عبارتند از:
- ورزش کنید
- پاها را نسبت به سطح بدن بالاتر قرار دهید
- آیا برای مدت طولانی می‌نشینید؟ هر سی دقیقه بلند شده و کمی قدم بزنید
- آیا برای مدت طولانی می‌ایستید؟ هر سی دقیقه اندکی استراحت کنید
- از ماندن در جکوزی یا وان آب گرم برای مدت زمان طولانی خودداری کنید
جوراب واریس
این جوراب‌های واریس فشار ثابتی را ایجاد می‌کنند که به جریان خون کمک می‌کند تا به سمت قلب بازگردد. همچنین این فشار ثابت تورم را سیاهرگ‌های پای کاهش داده و خطر تشکیل لخته خون را نیز کاهش می‌دهد ولی با این حال باز هم رگهای پا قابل مشاهده خواهند بود.
اگر به جوراب‌های واریس نیاز داشته باشید، متخصص پوست با معاینه پاهایتان اندازه و فشار مناسب آنها را برایتان تجویز خواهد کرد.
اسکلروتراپی
این درمان متداول‌ترین روش درمانی برای واریس پاست. به مرور زمان، متخصصین پوست اسکلروتراپی را ارتقا داده‌اند تا درمانی امن‌تر شده و نتایج بهتری برای بیماران به ارمغان بیاورد. امروزه از این روش درمانی برای درمان رگهای عنکبوتی و واریس سیاهرگ‌ها استفاده می‌شود.
اگر می‌خواهید اسکلروتراپی انجام دهید، در ادامه نحوه انجام آن را توضیح خواهیم داد:
- متخصص پوست یک ماده شیمیایی را به داخل سیاهرگ‌های مبتلا به واریس یا رگهای عنکبوتی تزریق می‌کند که باعث تحریک دیواره سیاهرگ خواهد شد. تزریق در نقاط مختلفی از سیاهرگ انجام خواهد شد.
- پس از تزریق، متخصص پوست آن ناحیه را ماساژ می‌دهد.
- سپس یک جوراب واریس به هر دو پای بیمار می‌پوشانند.
- برای مدت کوتاهی بیمار تحت نظر قرار گرفته و سپس ترخیص خواهد شد.
- برای پیشگیری از عوارض جانبی، بیمار باید روزانه پیاده روی کنند و طبق تجویز پزشک از جوراب واریس استفاده نمایند. اکثر بیماران به مدت ۲ الی ۳ هفته جوارب واریس به پا خواهند داشت.
- می‌توانید فردای روز درمان به سر کار بازگشته و اکثر فعالیت‌های روزمره خود را انجام دهید.
اسکلروتراپی باعث می‌شود که دیواره سیاهرگ‌ها به همدیگر چسبیده و دیگر خونی از آنها عبور نکند. این کار باعث بهبود گردش خون در پاها و کاهش تورم خواهد شد. رگهای عنکبوتی معمولاً در عرض ۳ تا ۶ هفته از بین می‌روند. این زمان برای واریس سیاهرگ‌ها ۳ تا ۴ ماه طول می‌کشد.
برای گرفتن بهترین نتیجه از درمان باید ۲ الی ۳ جلسه درمان را ادامه داد. پزشک می‌تواند این درمان را در مطب خود انجام دهد. نیازی به بیهوشی یا بی‌حسی نیست.
درمان با لیزر
متخصصین پوست از لیزر برای درمان رگهای عنکبوتی و واریس سیاهرگ‌های کوچک استفاده می‌کنند. در حین درمان با لیزر، پزشک نور لیزر را به سیاهرگ می‌تاباند.
رگهای عنکبوتی ریز بلافاصله بعد از درمان از بین می‌روند. رگهای عنکبوتی بزرگتر تیره‌تر خواهند شد و احتمالاً تا ۱ الی ۳ ماه بعد از درمان نیز قابل مشاهده خواهند بود. برای گرفتن بهترین نتیجه از درمان باید ۳ جلسه یا بیشتر درمان را ادامه داد.
می‌توانید فردای روز درمان به سر کار بازگشته و اکثر فعالیت‌های روزمره خود را انجام دهید. پس از هر جلسه درمانی باید برای مدت کوتاهی از جوراب واریس استفاده کنید.
بیمار باید ۳ الی ۴ هفته نباید پاهای خود در معرض نور مستقیم خورشید قرار دهد. این کار مانع از تشکیل نقاط تیره خواهد شد. محافظت از پوست در برابر خورشید به پیشگیری از بروز رگهای عنکبوتی و سرطان پوست کمک خواهد کرد.
لیزر درمانی داخل وریدی (EVLT) و ابلیشن رادیوفرکانسی (RFA)
لیزر درمانی داخل وریدی ( EVLT) و ابلیشن رادیوفرکانسی (RFA) درمان‌های جدید واریس هستند. این درمان‌ها غالباً به جای جراحی برای برداشتن یک سیاهرگ مورد استفاده قرار می‌گیرند. هر دو درمان داخل سیاهرگ انجام شده و سیاهرگ را از بین می‌برند. امروزه از این روش درمانی برای درمان رگهای عنکبوتی و واریس سیاهرگ‌ها استفاده می‌شود. از ابلیشن رادیوفرکانسی برای درمان واریس سیاهرگ‌های بزرگ استفاده می‌شود.
در این درمان‌ها:
- از بی‌حسی موضعی برای بیمار استفاده می‌شد که ناحیه تحت درمان را بی‌حس خواهد کرد. بی‌حسی موضعی باعث ورم کردن ناحیه نیز خواهد شد.
- پزشک یک شکاف کوچک روی پوست ایجاد کرده و یک فیبر لیزر یا کاتتر (در ابلیشن رادیوفرکانسی) را به داخل سیاهرگ وارد می‌کند.
- سپس دستگاه لیزر یا رادیوفرکانسی فعال شده و سیاهرگ را گرم می‌کند که در نتیجه سیاهرگ از بین رفته و مهر و موم می‌شود. این حرارت ضرری به بافت‌های مجاور نمی‌زند.
- سپس یک جوراب واریس به هر دو پای بیمار می‌پوشانند.
- برای مدت کوتاهی بیمار تحت نظر قرار گرفته و سپس ترخیص خواهد شد.
- برای پیشگیری از عوارض جانبی، بیمار باید روزانه پیاده روی کنند و طبق تجویز پزشک از جوراب واریس استفاده نمایند. اکثر بیماران به مدت ۱ الی ۲ هفته جوارب واریس به پا خواهند داشت.
- می‌توانید فردای روز درمان به سر کار بازگشته و اکثر فعالیت‌های روزمره خود را انجام دهید.
روش انجام جراحی واریس با لیزر و مراقبت های قبل و بعد از آن
