سوزاندن رگهای واریسی پا (ابلیشن اندوونوس) : مزایا و مراحل
رگهای واریسی، سیاهرگ‌هایی هستند که به طور غیرعادی بزرگ شده‌اند و اغلب در پاها مشاهده می‌شوند. خون، به طور عادی از طریق سرخرگ‌ها از قلب به سمت پاها جریان دارد و از طریق سیاهرگها به سمت قلب برمی‌گردد. سیاهرگها دارای دریچه‌های یک طرفه هستند که به خون اجازه می‌دهد تا برخلاف نیروی جاذبه، از پاها به سمت قلب برگردد. اگر این دریچه‌ها نشتی داشته باشند، خون در سیاهرگها جمع شده و ممکن است بزرگ‌تر یا واریسی شوند.
سوزاندن رگهای واریسی (ابلیشن اندوونوس)، یک روش درمانی کم تهاجم است که با کمک تصویربرداری از داخل عروق انجام می‌گیرد. در این روش، از امواج رادیو فرکانسی یا لیزر برای سوزاندن و بستن رگهای غیرعادی که منجر به واریس شده است، استفاده می‌شود.
پزشکان از این روش برای کاهش علائمی همچون درد، ورم و تحریک شدن پا استفاده می‌کنند. سوزاندن رگ‌ها، روشی بی‌خطرتر و کم تهاجمی‌تر از جراحی است و عملاً هیچ جای زخمی را برجای نخواهد گذاشت.
رگهای واریسی و عنکبوتی ممکن است در ابتدا یک مشکل زیبایی محسوب شوند؛ اما در مواردی شدید از رگهای واریسی، خصوصاً در مواردی که زخم واریس مشاهده می‌شود، معمولاً انجام درمان با روش ابلیشن اندوونوس لازم و ضروری خواهد بود.
دکتر مهدی کریمی متخصص قلب و عروق، عضو هیئت علمی دانشگاه و عضو انجمن قلب آمریکا (AHA) آماده ارائه تمامی خدمات درمانی واریس با بالاترین کیفیت و قیمت مناسب می‌باشد.
ابلیشن یا سوزاندن رگهای واریسی چیست؟
در دهه‌ی گذشته، درک و دانش ما درباره‌ی رگهای واریسی و بهترین درمان برای بیماران مبتلا به این عارضه بالاتر رفته است. این امر تا حدودی به خاطر به کار گیری جریان اولتراسوند داپلکس می‌باشد که از آن برای مشاهده‌ی جریان خون در سیاهرگها استفاده می‌شود.
خون، به طور عادی از طریق سرخرگ‌ها از قلب به سمت پاها جریان دارد و از طریق سیاهرگها به‌طرف قلب برمی‌گردد. در روش اولتراسوند (سونوگرافی) داپلر داپلکس، از تصاویر سونوگرافی برای مشاهده و بررسی رگ و به طور همزمان تشخیص جهت جریان خون استفاده می‌شود. سونوگرافی داپلر داپلکس، برای همه بیماران مبتلا به واریس، قبل از درمان انجام می‌گیرد تا رفلاکس خون (جریان خون در جهت نادرست) که منجر به بروز واریس شده است، مشخص شده و نیز الگوی غیرعادی بودن این جریان تائید شود.
در پاها (و در هرجای دیگر بدن)، سیاهرگها دارای دریچه‌های یک طرفه‌ای هستند که اجازه می‌دهد تا خون برخلاف نیروی جاذبه، از پاها به سمت قبل برگردد. اگر این دریچه‌ها نشتی داشته باشند، خون در سیاهرگها جمع شده و ممکن است بزرگ‌تر و از زیر پوست قابل‌رؤیت شوند.
بعد از یک معاینه‌ی فیزیکی و انجام سونوگرافی داپلر، یک برنامه‌ی درمان انفرادی برای بستن رگهای واریسی (بریدن/ جلوگیری از جریان خون) و تغییر مسیر جریان خون به رگهای سالم مجاور مطرح می‌شود. این برنامه ممکن است شامل همه‌ی موارد پایین و یا برخی از آن‌ها باشد:
- سوزاندن (ابلیشن) با لیزر– برداشتن سیاهرگ‌های ناسالم با استفاده از لیزر و گرما
- سوزاندن با استفاده از امواج رادیو فرکانسی– برداشتن سیاهرگ‌های ناسالم با استفاده از امواج رادیو فرکانسی و گرما
- اسکلروتراپی – تخریب یا سوزاندن شیمیایی که برای بستن رگهای واریسی کوچک‌تر انجام می‌شود.
سه پروسه‌ای که در بالا به آن‌ها اشاره کردیم، تحت عنوان کلی ابلیشن اندوونوس (EAV) نیز شناخته می‌شوند.
ابلیشن یا سوزاندن رگهای واریسی می‌تواند به درمان بیمارانی که دچار علائم نارسایی وریدی مزمن هستند، کمک کند. این عمل اغلب به خاطر اهداف زیبایی انجام می‌گیرد و یک عمل زیبایی محسوب می‌شود.
کاربردهای رایج این عمل چیست؟
پزشکان ممکن است از این عمل برای اهداف زیبایی استفاده کنند. اگرچه، این روش اغلب برای کمک به رفع علائمی همچون علائم زیر انجام می‌گیرد:
- ناراحتی و دردهای تیرکشنده
- سنگینی و کوفتگی پا
- ورم
- تحریکات پوستی یا زخم‌ها
- رنگ پریدگی پوست
- تورم دردناک رگ‌ها (التهاب وریدها)
چگونه برای عمل سوزاندن رگهای واریسی آماده شویم؟
رادیولوژیست مداخله‌ای عروقی یا پزشک متخصص که قرار است عمل را انجام دهد، معمولاً در جلسه‌ی قبل از عمل، موارد پایین را برای شما توضیح خواهد داد:
قبل از عمل رگهای واریسی با استفاده از روش EVA، همه‌ی عوارض و مشکلات احتمالی مرتبط با این درمان و هزینه‌ی این عمل با شما در میان گذاشته خواهد شد تا بتوانید برنامه‌ریزی کنید و برای این عمل آماده شوید.
وقتی در کلینیک یا بیمارستانی که قرار است این عمل را انجام دهید حاضر می‌شوید، باید همه‌ی داروهایی را که مصرف می‌کنید، از جمله مکمل‌های گیاهی و نیز آلرژی‌هایی که دارید خصوصاً اگر نسبت به مواد بی‌حسی موضعی آلرژی دارید و یا هرگونه واکنشی که از قبل نسبت به انجام اسکلروتراپی داشته‌اید، گزارش دهید.
قبل از انجام این عمل، ممکن است به شما توصیه کنند که مصرف داروهای رقیق‌کننده‌ی خون یعنی آسپرین، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) یا رقیق‌کننده‌های خون ازجمله وافارین یا کلزان را برای مدتی متوقف کنید؛
باید یک لباس راحت و آزاد بپوشید و از شما خواسته می‌شود تا همه‌ی لباس‌ها و زیورآلاتتان را در قسمتی که قرار است عمل انجام شود درآورید.
یادتان باشد که جوراب‌های واریس همراه خود داشته باشید تا فوراً بعد از عمل بپوشید. درباره‌ی نوع جورابی را که نیاز است تهیه کنید باید هنگام وقت گرفتن برای عمل، با پزشک صحبت کنید. نوع و سایز جورابی را که نیاز است با خود همراه داشته باشید، در جلسه‌ی مشاوره قبل از عمل، از پزشکی که قرار است عمل را انجام دهد بپرسید.
در طی عمل ابلیشن رگهای واریسی چه اتفاقی می‌افتد؟
ابلیشن با استفاده از لیزر یا رادیوفرکانسی (RFA)
با راهنمایی اولتراسوند (سونوگرافی) و در حالی که بیمار ایستاده است، نقشه‌ی رگهای واریسی در پا که قرار است عمل شوند کشیده می‌شود. پایی را که قرار است عمل شود، شیو می‌کنند، تمیز می‌کنند، استریل می‌کنند و روی آن را یک پارچه‌ی مخصوص جراحی می‌کشانند.
اگر برای سوزاندد رگ از لیزر استفاده می‌شود، به شما یک عینک محافظ می‌دهند تا در حین عمل بری چشمتان بگذارید.
ناحیه‌ای را که قرار است فیبر لیزری یا میل RFA (یک لوله‌ی پلاستیکی نازک) ازآنجا وارد رگ ناسالم کنند، با ماده‌ی بی‌حسی موضعی بی‌حس می‌کنند.
با استفاده از تصاویر سونوگرافی (تصاویر سونوگرافی که روی صفحه مانیتور نمایش داده می‌شوند)، فیبر لیزری یا میل RFA را از طریق یک برش کوچکی در پوست، وارد رگ کرده و آن را در رگ ناسالم قرار می‌دهند.
با استفاده از تصاویر راهنمایی سونوگرافی، ماده‌ی بی‌حس‌کننده موضعی در اطراف رگ ناسالم تزریق می‌شود. لیزر یا امواج رادیو فرکانسی که به‌صورت فیبر یا میل مخصوص وارد شده است به آرامی به عقب کشیده و خارج می‌شود. رگ ناسالم اکنون بسته شده و جریان خون به رگهای سالم مجاور منتقل شده است.
فیبر یا میل مخصوص خارج می‌شود و قسمت تحت عمل را فشار می‌دهند تا هرگونه خونریزی متوقف شود. برش کوچکی که در پوست وارد شده است، با یک گاز و باند کوچک می‌بندند و سپس جوراب واریس را به پای بیمار می‌کنند.
استفاده از اسکلروتراپی
هنگام استفاده از اسکلروتراپی برای سوزاندن رگ‌ها، یک سوزن بسیار ظریف را که کوچک‌تر از یک سنجاق است، وارد رگ کرده و یک ماده‌ی شیمیایی تزریق می‌کنند. در موقع انجام این روش، هیچ ماده بی‌حسی استفاده نمی‌شوند.
آیا اثراتی بعد از عمل سوزاندن رگهای واریسی وجود دارد؟
معمولاً بعد از این عمل، کمی کبودی، ورم به همراه اندکی درد و ناراحتی وجود خواهد داشت. به خاطر ظاهر کبودی‌ها و التهابی که اغلب در ناحیه درمان شده بروز می‌کند و نیاز به پوشیدن جوراب‌های ضخیم واریس، شاید بتوانید این عمل را برای ماه‌های سرد سال موکول کنید.
بی‌حسی و کرختی در ناحیه‌ای که رگ عمل شده است، ممکن است برای مدت کوتاهی طول بکشد و شاید ۲ تا ۳ ماه بعد برطرف شود.
تغییرات التهابی در اطراف رگ بنام التهابات وریدی سطحی (فلیبیتیس)، به صورت قرمزی پوست نمایان خواهند شد و کمی درد و تحریک پذیری نیز وجود خواهد داشت. این تغییرات التهابی ممکن است ۷ تا ۲۱ روز بعد از انجام عمل شروع شوند و تا بیش از ۱۰ روز ادامه داشته باشند.
اگر در پشت ساق پا احساس درد و ورم کردید، ممکن است نشانه‌ای از ترومبوز عمیق وریدی باشد (علائم و نشانه‌هایی را که تحت عنوان ” خطرات ناشی از ابلیشن رگهای واریسی” توصیف شده‌اند مطالعه کنید). در صورت چنین اتفاقی، باید فوراً با بخش رادیولوژی یا جایی که عملتان را انجام داده‌اید تماس بگیرید.
عمل سوزاندن رگ واریسی چقدر طول می‌کشد؟
این عمل بین ۴۵ تا ۶۰ دقیقه طول می‌کشد. اگر چندین رگ در هر دو پا داشته باشید که نیاز به درمان دارند، ممکن است به چند جلسه درمان در روزهایی مجزا در طی ۴ تا ۶ هفته نیاز داشته باشید. بعد از هر جلسه درمان، باید به مدت ۱۴ روز جوراب واریستان را بپوشید و روزی ۳۰ تا ۴۵ دقیقه پیاده‌روی کنید.
چه کسی نتایج این عمل را بررسی می‌کند و چگونه اطلاع پیدا کنم؟
برای بررسی و ارزیابی رگ عمل شده و برای چک کردن نتایج مغایر، لازم است یک سونوگرافی بعد از عمل انجام شود. در طی یک هفته، رگ مورد نظر باید با موفقیت بسته شده باشد. برای درمان رگهای مرتبط، به عمل‌های دیگری (از جمله اسکلروتراپی یا فلبکتومی) نیاز خواهد بود.
ابلیشن رگ واریسی چه خطراتی را ممکن است در پی داشته باشد؟
به طور کلی عمل EVA بدون هیچ مشکل و خطری است، بدون آنکه هیچ جای زخمی از آن باقی بماند.
تزریقاتی که در پوست انجام می‌شود می‌تواند منجر به بروز عفونت پوستی شود که با مصرف داروهای آنتی‌بیوتیک برطرف خواهد شد؛ در کمتر از ۱ نفر در هر ۱۰۰۰ نفری که این عمل را انجام می‌دهند، این عارضه اتفاق می‌افتد.
برخی بیماران ممکن است به خاطر این عمل و ماده بی‌حسی موضعی که در اطراف رگ استعمال شده است، ممکن است دچار کبودی قابل‌توجهی شوند که با استفاده از جوراب واریس کاهش می‌یابد.
از هر ۱۵۰ نفر، ۱ نفر دچار آسیب گرمایی به عصب‌ها و رگهای مجاور می‌شود و به طورکلی این آسیب در ۳ الی ۶ ماه برطرف خواهد شد، البته این آسیب نیز ممکن است دائمی باشد.
ترومبوفلبیتیس (التهاب رگ، نه عفونت آن) در این مورد شایع نیست و از هر ۲۰ نفر، ۱ نفر دچار شوند و منجر به بروز درد و قرمزی در ناحیه عمل شده می‌شود. به‌طورکلی این عارضه نسبت به استفاده از کیسه‌ی یخ و داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی، به‌خوبی واکنش نشان می‌دهد.
از هر ۴۰۰ نفر، ۱ نفر دچار ترومبوز ورید عمقی (DVT) می‌شود که در طی ۲ الی ۴ هفته به حالت عادی برمی‌گردد. توده یا لخته‌های خونی که در رگ‌ها تشکیل می‌شوند می‌توانند به طرف ریه ها حرکت کنند (آمبولی ریوی)، اگرچه این موردی بسیار نادر است که در کمتر از نیمی از افرادی که دچار DVT شده‌اند اتفاق می‌افتد. آمبولی ریوی یک مشکل بسیار جدی است و گاهی کشنده که بیمار باید بستری شود و چند هفته تحت درمان با داروهای رقیق کننده‌ی خون قرار بگیرد. می‌توانید با انجام این کارها، خطر ابتلا به dvt را در خود کاهش دهید:
- پوشیدن جوراب‌های واریس طبق دستور پزشک
- پیاده‌روی به مدت ۳۰ تا ۴۵ دقیقه در روز در طی مدت درمان
- پرهیز از نشستن برای مدت طولانی
- اجتناب از پرواز در مسافت‌های طولانی به مدت ۴ هفته بعد از اتمام روند درمان
مزایای انجام عمل ابلیشن رگهای واریسی
در این عمل، به برش جراحی نیاز نیست (فقط یک برش کوچک ۲ میلی متری در پوست ایجاد می‌شود که نیازی به بخیه ندارد).
در مقایسه با روش قدیمی تخلیه‌ی رگ، روش EVA مشکلات و عوارض کمتر و درد کمتری در دوره نقاهت دارد و عملی کم تهاجم‌تر به‌جای یک عمل استاندارد می‌باشد.
بیشتر رگهای عمل شده، بعد از این عمل غیرقابل رؤیت می‌شوند، البته ممکن است ۱۲ ماه طول بکشد تا این رگ‌ها کاملاً ناپدید شوند. وجود کبودی‌ها یا لکه‌های زرد رو به قهوه ای یا آبی روی پوست اطراف محل رگ عمل شده برای هفته‌ها یا ماه‌ها بعد از عمل امری عادی و معمول است.
در اکثر بیماران، علائم واریس (از جمله درد و ورم پاها و ظاهر ناخوشایند رگهای واریسی) از بین می‌رود و بیمار می‌تواند بدون هیچ دردی و یا درد خیلی کمی، فوراً به فعالیت‌های روزانه‌ی خود بازگردد.
عمل ابلیشن اندوونوس رگهای وارسی چه محدودیت‌هایی دارد؟
میل‌های مخصوص ابلیشن نمی‌توانند به راحتی در عروق بسیار پیچ و خم دار وارد شوند. در نتیجه، پزشکان معمولاً از روش ابلیشن برای درمان رگهای سطحی استفاده می‌کنند که به سمت رگهای واریسی هدایت می‌شود این رگ‌ها می‌توانند شامل سیاهرگ سافن بزرگ باشند که از کشاله و داخل ران تا مچ پا کشیده شده است. پزشکان معمولاً از روش ابلیشن برای رگهای سطحی دیگر نیز، مانند رگهای سافن کوچک و سافن فرعی، استفاده می‌کنند.
موفقیت روش ابلیشن و سوزاندن رگ برای بستن رگ ناسالم مورد نظر، تقریباً ۱۰۰ درصد است، اما شاخه‌های کوچک و بسیار ظریف سیاهرگی که همچنان در پوست باقی می‌مانند، اغلب به درمان بیشتری نیاز خواهند داشت. این درمان‌ها می‌توانند شامل یا اسکلروتراپی شوند. پزشک متخصص معمولاً بعد از هر عمل ابلیشن، وقت جلسه‌ی درمانی بعدی را مشخص می‌کند، البته عمل فلبکتومی را نیز می‌توان مانند ابلیشن اندوونوس در یک جلسه (هر زمانی که مناسب باشد) انجام داد.
چه انتظاری می‌توان از عمل سوزاندن رگهای وریدی داشت؟
میزان موفقیت عمل سوزاندن رگ وریدی با استفاده از لیزر (EVLA)، نزدیک به ۹۵ تا ۱۰۰ درصد است. نتایج حاصل از این عمل به نظر دائمی هستند و میزان دائمی بودن آن تا ۱۰ سال، ۸۵ تا ۹۷ درصد می‌باشد.
میزان موفقیت عمل سوزاندن رگ وریدی با امواج رادیو فرکانسی با استفاده از میل ClosureFast و بسته بودن آن برای دو سال، ۹۹.۶ درصد است.
مطالعات بسیار محدودی درباره‌ی کیفیت زندگی این بیماران انجام گرفته، اما بهبودی‌های قابل‌توجهی در کیفیت زندگی بیمار بعد از انجام عمل EVA گزارش شده است.
در بسیاری از کشورها، تکنیکهای اندوونوس (درون وریدی) تا حد زیادی جایگزین روش‌های جراحی بستن رگ شده‌اند و درمان رده اول برای رگهای واریسی هستند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
علائمی که در پایین به آن‌ها اشاره می‌کنیم، در صورت داشتن آن‌ها، باید به احتمال DVT (ترومبوز ورید عمقی) مشکوک شوید و اگر متوجه آن‌ها شدید، باید در اسرع وقت به پزشک یا جایی که در آنجا عمل کرده‌اید یا بخش اورژانس بیمارستان نزدیک محلتان (اگر شب یا آخر هفته بود) مراجعه کنید، این علائم عبارت‌اند از:
- درد در پاها
- درد و تحریک در پشت ساق پا (این یکی از مهم‌ترین علائم است)
- تحریک شدن پاها
- ورم پاها
- افزایش گرمی پاها
- قرمزی پا
- ایجاد لکه‌های آبی رنگ
- ناراحتی در هنگامی که کف پا را به بالا می‌کشید.
این واقعیت وجود دارد که بسیاری از بیماران مبتلا به واریس، ماه‌ها یا سال‌ها بعد مجدداً دچار واریس در نقاط دیگر بدنشان می‌شوند. دانستن این نکته اهمیت دارد که ضعف موجود در دیواره‌ی رگ و عملکرد ناقص دریچه‌های سیاهرگی باعث می‌شود که رگ‌ها واریسی جدیدی به مرور زمان ظاهر شوند. میزان موفقیت عمل ابلیشن اندوونوس در بسته شدن رگ از ۶ ماه تا ۵ سال، ۸۵ تا ۹۴ درصد است.
