دلایل بسیاری برای ورم پا در سالمندان وجود دارد. برخی از دلایل شامل ایستادن یا راه رفتن برای مدت طولانی است که طبیعی و معمولاً بی ضرر است. با این وجود، تورم ناگهانی یا مزمن در پاها و مچ پا ممکن است نشانگر یک مشکل سلامتی اساسی باشد.
در این مقاله برخی از دلایل احتمالی تورم پاها و مچ پا و برخی از گزینه‌های درمانی موجود ارائه شده است.
علت و درمان ورم پا در سالمندان
هشت علت احتمالی تورم پاها و مچ پا عبارت است از:
آسیب‌دیدگی پا یا مچ پا
آسیب‌دیدگی پا یا مچ پا می‌تواند باعث تورم در مچ پا و پا شود. یكی از شایع‌ترین دلایل آسیب‌دیدگی در این ناحیه، پیچ خوردگی مچ پا است.
پیچ خوردگی مچ پا می‌تواند در نتیجه یک اشتباه ساده یا ورزش یا یک آسیب ورزشی ایجاد شود. زمانی این اتفاق می‌افتد که رباط‌هایی که مچ پا را به پا و پا وصل می‌کنند ، از تراز خود خارج شوند.
شخصی که دچار پیچ خوردگی مچ پا شده است، ممکن است درد و تحرک محدود در مچ پا یا پا را تجربه کند.
درمان
رایج‌ترین روش درمان آسیب‌دیدگی پا یا مچ پا روش RICE است. RICE مخفف کلمات زیر است:
- استراحت (Rest): استراحت پای آسیب‌دیده به جلوگیری از آسیب بیشتر کمک می‌کند.
- یخ (Ice): استفاده از یخ بعد از آسیب باعث بی‌حس شدن و کاهش درد و کاهش تورم می‌شود. دقت کنید که قبل از استفاده از آن باید یخ را درون یک حوله بپیچانید. در حالت ایده‌آل، افراد باید هر روز ۳ بار یا بیشتر، هر بار به مدت ۱۰-۲۰ دقیقه یخ را روی موضع قرار دهند.
- فشرده‌سازی (Compression): پوشیدن باند فشاری به کاهش تورم کمک می‌کند.
- بالا بردن (Elevation): بالا بردن پا یا مچ پا بالاتر از سطح قلب به کاهش تورم کمک می‌کند.
عفونت
عفونت در ناحیه پا، مچ پا و ساق پا می‌تواند باعث تورم در این ناحیه شود.
افرادی که به دیابت مبتلا هستند، در معرض خطر ابتلا به عفونت در پاهای خود قرار دارند. بنابراین، این افراد باید پای خود را به طور منظم برای مورد کبودی، بریدگی و خراش معاینه کنند.
افرادی که به دیابت مبتلا هستند و یک عفونت درمان نشده در پا یا مچ پای خود دارند ممکن است دچار قانقاریا شوند. قانقاریا مشکلی است که در آن بافت‌های بدن در اثر عفونت شدید یا کاهش خون‌رسانی می‌میرند.
درمان
درمان عفونت پا به شدت آن بستگی دارد. در بیشتر موارد، پزشک برای درمان عفونت باکتریایی آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند.
اگر عفونت منجر به قانقاریا شود، فرد ممکن است برای قطع انگشتان پا یا پای آسیب‌دیده به عمل جراحی نیاز داشته باشد.
لنف ادم
لنف ادم وضعیتی است که مایعات اضافی در بافت‌های بدن جمع شده و باعث تورم می‌شوند. لنف ادم زمانی رخ می‌دهد که غده‌های لنفاوی فرد آسیب دیده یا به دلیل برداشتن در جراحی وجود نداشته باشد.
غدد لنفاوی غده‌هایی هستند که بخشی از سیستم ایمنی بدن را تشکیل می‌دهند. آن‌ها وظیفه کمک به از بین بردن مایعات از قسمت‌های مختلف بدن را دارند. اگر غدد لنفاوی لگن آسیب دیده یا وجود نداشته باشند، ممکن است باعث ایجاد مایعات در پاها شود.
شخصی که لنف ادم دارد ممکن است احساس سنگینی یا تورم در پاهای خود یا سایر قسمت‌های آسیب‌دیده بدن را تجربه کند.
درمان
برخی از گزینه‌های درمانی لنف ادم شامل موارد زیر است:
- بانداژ پای آسیب‌دیده
- جوراب‌های فشرده سازی
- ماساژ غدد لنفاوی برای خارج شدن مایعات از بافت
- انجام تمرینات ملایم برای خارج شدن مایعات
- برای کاهش خطر ابتلا به عفونت و لنف ادم همراه آن، از پوست خود مراقبت کنید
نارسایی وریدی
رگهای داخل پاهای ما دارای دریچه‌های خاصی هستند که مانع از گردش خون به عقب می‌شوند. نارسایی وریدی وضعیتی است که در آن این دریچه‌ها دیگر به درستی کار نمی‌کنند. در نتیجه رگ‌ها دیگر به مقدار کافی خون از پاها به سمت قلب منتقل نمی‌کنند.
هنگامی که فرد دچار نارسایی وریدی می‌شود، خون آن‌ها به سمت پایین پاها جریان می‌یابد و در بافت‌های نرم پاها و مچ پا به دام می‌افتد.
فرد مبتلا به نارسایی وریدی ممکن است موارد زیر را نیز تجربه کند:
- زخم‌های پوستی
- تغییر در رنگ پوست
- عفونت
درمان نارسایی وریدی
درمان نارسایی وریدی شامل اقداماتی برای بازگشت خون به پاها است. این قدامات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خودداری از قرار دادن پاها روی هم هنگام نشستن یا دراز کشیدن
- بلند کردن پاها
- انجام ورزش منظم
- جوراب‌های فشرده‌سازی
همچنین ممکن است برای درمان این مشکل نیاز به مصرف دارو داشته باشید. نوع دارویی که فرد دریافت می‌کند به شدت مشکل و سلامت کلی او بستگی دارد.
لخته شدن خون
لخته شدن خون در پاها باعث تورم مچ پا و پا می‌شود. ایجاد لخته‌های خون در پاها از یک طرف اندام شروع می‌شود.
دو نوع لخته خون وجود دارد:
- لخته‌های خون سطحی ، که در ورید نزدیک به سطح پوست ایجاد می‌شوند
- لخته‌های خون وریدی عمیق یا “ترومبوز ورید عمقی” (DVT) که در ورید عمیق در بدن ایجاد می‌شوند
اگر هر یک از علائم زیر را در رابطه با لخته خود تجرب کردید، باید فوراً مراقبت‌های پزشکی را انجام دهید:
- تورم و درد در یک پا
- درد شدید در پای آسیب‌دیده
- گرم شدن قسمتی از پوست روی پای آسیب‌دیده
- قرمز شدن قسمتی از پوست در پشت و زیر زانو
- تغییر رنگ پا
- تب درجه پایین
بعضی اوقات، تکه‌ای از لخته خون رها شده و به سمت قلب، ریه‌ها یا مغز حرکت می‌کند. در صورت عدم درمان، این اتفاق می‌تواند تهدید کننده زندگی باشد.
درمان لخته شدن خون در پاها
به طور معمول، افرادی که لخته خون دارند داروهای ضد انعقاد خون مصرف می‌کنند که به جلوگیری از بزرگ شدن لخته‌ها کمک کند. این داروها همچنین به جلوگیری از ایجاد لخته‌های جدید کمک می‌کنند.
دو داروی ضد انعقادی متداول هپارین و وارفارین هستند.
بیماری کبد
کبد آلبومین تولید می‌کند. آلبومین پروتئینی است که مانع از خروج مایعات از رگهای خونی و ورود آن‌ها به بافت‌های اطراف بدن می‌شود.
کبد بیمار آلبومین کافی تولید نمی‌کند. بنابراین بیماری کبد می‌تواند استخری از مایعات را مچ پا و پا ایجاد کند.
بیشتر افرادی که به بیماری کبد مبتلا هستند، تا زمانی که آسیب جدی کبدی یا سیروز در آن‌ها ایجاد نشود، علائمی را تجربه نمی‌کنند.
درمان سیروز کبدی
تنها درمانی که برای سیروز کبدی وجود دارد، پیوند کبد است. با این حال، درمان‌هایی با هدف مدیریت بیماری و جلوگیری از عوارض بعدی نیز وجود دارد. درمان‌ها همچنین می‌توانند به کاهش برخی از علائم سیروز کمک کنند.
افرادی که در اثر سیروز کبدی دچار تورم پا می‌شوند، ممکن است به دیورتیک‌هایی مانند اسپیرونولاکتون یا فوروزماید نیاز داشته باشند. همچنین ممکن است نیاز باشد که این افراد مصرف نمک را کاهش دهند زیرا این کار می‌تواند باعث کاهش احتباس مایعات در بافت شود.
بیماری کلیه
نقش اصلی کلیه تنظیم مقدار آب در بدن و تعادل بین نمک و سایر مواد معدنی در خون است.
کلیه‌هایی که به شدت در اثر بیماری آسیب دیده‌اند قادر به فیلتر کردن خون به طور مؤثر و دفع مایعات و سایر مواد زاید از طریق ادرار نیستند. این امر می‌تواند به ایجاد مایعات و سایر مواد زاید در بدن از جمله پاها و مچ پا منجر شود.
برخی از علائم هشدار دهنده اولیه بیماری‌های کلیه عبارتند از:
- تورم در دست و پا یا پف مداوم در اطراف چشم
- تکرر ادرار، به خصوص در شب
- فشار خون بالا
- وجود خون یا پروتئین در ادرار
درمان بیماری‌های کلیوی
درمان بیماری‌های کلیوی به علت اصلی آن بستگی دارد. برخی از دلایل مانند عفونت ادراری و سنگ کلیه به خوبی به درمان پاسخ می‌دهند.
بیماری کلیه ممکن است در نتیجه یک بیماری اساسی مانند فشار خون بالا یا دیابت رخ دهد. در چنین مواردی، پزشک برای مدیریت این شرایط و کاهش سرعت بیماری کلیه داروهایی را تجویز می‌کند.
در برخی موارد، بیماری مزمن کلیه ممکن است منجر به نارسایی کلیه شود. در این مرحله، فرد به دیالیز یا پیوند کلیه نیاز دارد.
عوارض جانبی دارویی
در بعضی موارد، داروها می‌توانند باعث تورم در پا یا مچ پای افراد شوند. برخی از داروهایی که ممکن است تورم یکی از عوارض جانبی آن‌ها باشد عبارتند از:
- هورمون‌ها مانند استروژن
- استروئیدها
- داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)
- داروهای ضد افسردگی
- داروهای دیابت
- مسدود کننده‌های کانال کلسیم
اگر شخصی دچار عوارض جانبی دارویی شده است، باید با پزشک خود صحبت کند. پزشک ممکن است توصیه کند که دوز دارو را کاهش داده یا به طور کلی داروی دیگری را جایگزین کند. افراد نباید بدون تأیید پزشک از مصرف دارو خودداری کنند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید
در صورت بروز هر یک از علائم زیر در پاها و مچ پا باید به پزشک یا ارائه دهنده خدمات پزشکی مراجعه کنید:
- تورم ناگهانی
- تورم غیرقابل توضیح
- علائم اضافی، از جمله تنگی نفس، تب و درد
پزشک می‌تواند در تشخیص بیماری‌های زمینه‌ای کمک کند. در بیشتر موارد، درمان بیماری زمینه‌ای شما به کاهش تورم در پاها و مچ پا کمک می‌کند.
پیشگیری از ورم پا
در بعضی موارد، برخی تغییرات در سبک زندگی ممکن است به جلوگیری یا کاهش تورم پاها و مچ پا کمک کنند. این تغییرات سبک زندگی شامل موارد زیر است:
- معمولاً پاها را در مورد کبودی، بریدگی و بریدگی چک کنید، مخصوصاً اگر دیابت دارید
- انجام ورزش منظم
- داشتن یک رژیم غذایی سالم که باعث تقویت سلامت قلب، کلیه و کبد می‌شود
- اجتناب از ورزش‌های تماسی که می‌توانند باعث آسیب به پاها و مچ پا شوند
