بسیاری از افرادی که از رگهای واریسی رنج‌می‌برند و تمایلی به مراجعه به پزشک جهت درمان آن ندارند می‌توانند به کمک‌های روش‌های طبیعی مختلف از شدت درد آن بکاهند. یکی از معمول‌ترین شیوه‌ی درمانی که می‌تواند در درمان رگهای واریسی با شدت خفیف و نارسایی مزمن رگ‌ها موثر واقع شود همان استفاده از ماساژ است. تا مدت‌ها بین متخصصان ماساژ درمانی در خصوص استفاده از ماساژ در درمان بیماران مبتلا به رگهای واریسی اختلاف نظر وجود داشت بطوری که برخی از آنها معتقد بودند که بایستی از ماساژ دادن این قسمت‌های بدن بیمار جدا پرهیزکرد و برخی دیگر نیز تنها قسمت‌های بالا و زیر رگهای واریسی را ماساژ می‌دادند و تعدادی دیگر از آنها نیز پیشنهاد می‌کردند که این رگ‌ها را به آرامی می‌توان ماساژ داد.
منظور از رگهای واریسی چیست؟
رگهای واریسی همان رگهای خونی هستند که بر اثر ضعیف‌شدن دیواره‌ی رگ به شکل غیرمعمول و ورم‌کرده درآمده‌اند. این رگ‌ها ممکن‌است به شکل دسته‌ای از رگهای آبی یا بنفش ظاهر شوند. گاهی‌اوقات رگهای واریسی به وسیله‌ی مویرگ‌های قرمز و باریکی به نام رگهای عنکبوت احاطه‌شوند. رگهای عنکبوتی گروهی از رگهای خونی کوچک هستند که در نزدیکی سطح پوست قرار دارند. هرچند که رگهای واریسی و عنکبوتی می‌توانند در هر نقطه‌ای از بدن ظاهرشوند اما این نوع از رگ‌ها غالبا بر روی پاها و در ناحیه‌ی لگن بیشتر دیده می‌شوند. ناگفته نماند که بیشتر رگهای واریسی در نزدیکی سطح پوست ایجاد می‌شوند. هرچند ممکن‌است که رگهای واریسی در عمق بیشتری از سطح پوست شکل‌گرفته و نتوان آنها را با چشم مشاهده‌کرد اما احتمالا می‌توان شاهد ورم کردن، تیره‌تر شدن و یا حتی سخت‌تر شدن پوست آن قسمت از بدن بود.
چه عواملی باعث به وجودآمدن رگهای واریسی می‌شود؟
زمانی که دیواره‌ی رگ‌ها تضعیف شود، ورم رگ‌ها باعث بازگشت خون در داخل رگ می‌شود. معمولا خون در داخل رگ در یک مسیر و به سمت قلب جریان دارد. رگهای واریسی به مسیری جدید برای جریان گردش خون تبدیل‌می‌شوند.
عوامل خطر مبتلا به رگهای واریسی کدامند؟
در برخی از خانواده‌ها ممکن‌است که ابتلا به رگهای واریسی بصورت ارثی شایع باشد. افزایش فشار داخل رگ‌ها می‌تواند باعث به وجود آمدن رگهای واریسی شود. عواملي كه ممكن است باعث افزایش فشار داخل رگ‌ها شوند عبارتند از:
- اضافه وزن یا چاقی
- بالارفتن سن
- جنسیت
- بی‌تحرکی
- آسیب‌دیدگی پا
- بارداری
- استعمال دخانیات
- مصرف قرص‌های ضد بارداری خوراکی یا جایگزینی هورمون
علائم ابتلا به رگهای واریسی چیست؟
عموما علائم رگهای واریسی قبل از سن ۴۰ سالگی بروز پیدا می‌کنند که برخی از این علائم عبارتند از:
- رگهای پیچ‌خورده، متورم و بنفش یا آبی رنگ
- التهاب در ساق‌ها، مچ و یا کف پاها
- گرفتگی عضلات، سوزش، آسیب و یا درد در پاها
- احساس سنگینی در پاها
- درد در قسمت پشت زانوها
- احساس خارش در اطراف رگ
- خستگی سریع عضلات پا
- تغییر رنگ قهوه‌ای پوست
- زخم‌های پوستی
چگونه می‌توان واریس را تشخیص داد؟
معمولا به راحتی می‌توان رگهای واریسی را مشاهده‌کرد لذا تشخیص آن صرفا از روی ظاهر نیز امکان‌پذیر است.
- پزشک جهت ارزیابی وسعت رگهای واریسی وضعیت جسمانی بیمار را معاینه‌می‌کند.
- همچنین ممکن‌است که پزشک برای تشخیص واریس مجبور به استفاده از یک آزمایش سونوگرافی به نام داپلر باشد. در این آزمایش می‌توان جریان خون و ساختار رگ را بر روی یک مانیتور مشاهده‌کرد. همچنین به کمک این آزمایش می‌توان فهمید که آیا لختگی خون در بدن فرد وجود دارد یا نه. در برخی از موارد حتی ممکن است که استفاده از آزمایشاولتراسوند دوپلکس نیز تجویزشود چرا که این نوع از آزمایش از اسکن پیشرفته‌تری برخوردار است و تصاویر حاصل از آن رنگی است.
- آزمایش دیگری که به نامپلتیسموگرافی هوانیز وجود دارد که از آن برای شناسایی بهتر وظایف رگهای آسیب‌دیده استفاده‌می‌شود.در این آزمایش، کاف‌های فشار روی پای بیمار قرارگرفته و به کامپیوتری متصل می‌شوند. این کاف‌ها با سرعت و وقفه‌های از پیش تعیین‌شده جریان خون را به داخل سیاهرگ‌ها تلمبه و تخلیه‌می‌کنند و همزمان با آن جریان خون از طریق سیاهرگ‌ها و عروق خونی موجود در پا توسط کامپیوتر اندازه گیری می‌شود.
آیا ماساژ برای درمان و رفع رگهای واریسی مفید است؟
شاید به فکر این باشید که آیا ماساژ می‌تواند در تسکین درد رگهای واریسی موثر باشد یا نه؟ در جواب این سوال بایستی گفت که ماساژ می‌تواند در این راستا مفید واقع‌شود. ماساژ درمانی شیوه‌ای موثر در بهبود گرفتگی عضلات، گردش خون، آرام‌سازی کلی بدن و سلامت کلی بافت‌ها است. ناگفته نماند که تمامی این موارد در پیشگیری و درمان درد واریس بسیار حائز اهمیت هستند. با این حال، به خاطر داشته باشید که متخصصان ماساژدرمانی معتبر از دست‌کاری رگهای واریسی و نواحی اطراف آن امتناع‌می‌کنند. در واقع رگهای واریسی و ماساژ با یکدیگر همخوانی ندارند. البته این بدان معنا نیست که اگر دچار رگهای واریسی شده‌اید نمی‌توانید آنها را ماساژ دهید بلکه بهتر است برای رفع این مشکل مراقبت‌های جدی‌تری انجام شود. تعدادی از روش‌های غیر‌مستقیم وجود دارد که می‌تواند در درمان عضلات و بافت پا موثر باشد. اما باید بدانید که متخصص ماساژدرمانی در خصوص واردکردن هرگونه فشار واقعی به قسمت‌های اطراف این دسته از رگ‌ها و یا قسمت‌هایی که رگهای واریسی با آنها سروکار دارند، تردید دارند. آنچه که مسلم است متخصصان ماساژدرمانی بطور قطع رگهای واریسی را ماساژ نخواهند داد و برای امتناع از این کار نیز دلایلی دارند.
- رگهای واریسی قابل رویت نشانی از به خطرافتادن رگهای خونی هستند. رگهای واریسی به هنگام ضعیف‌شدن و از بین رفتن دریچه‌های رگ‌ها تشکیل‌می‌شوند. در مواقع، خون می‌تواند در داخل رگ‌ها به عقب برگردد و هر جا که تحت فشار جاذبه قرار بگیرد در همان جا تجمع پیداکند. در این هنگامرگها دچار کشش و برآمدگی می‌شوند به این معنا که احتمال پاره‌گی و خونریزی در آنها بیشتر می‌شود لذا هیچکس حاضر نخواهد بود تا مسبب این کار در بدن شما شود.
- رگهای واریسی بیانگر به خطر افتادن سلامت عروقی هستند البته این قضیه همیشه صدق نمی‌کند و ممکن‌است که در برخی از موارد سلامت عروقی فرد در وضعیت خوبی قرار داشته باشد. نکته اینجاست که متخصصان ماساژدرمانی بسیار نگران پاره‌شدن لخته خون احتمالی در نزدیکی این قسمت از بدن فرد هستند. لذا اگر واقعا به دنبال آرامش ذهن به هنگام ماساژ هستید و می‌خواهید از آن لذت‌ببرید، بهتر است که ابتدا با یک متخصص قلب و عروق مشورت کرده و جریان را با او در میان بگذارید.
چگونه می‌توان رگهای واریسی را درمان‌کرد؟
رگهای واریسی و عنکبوتی را بسته به اندازه و محل قرار گرفتن می‌توان به یکی از روش‌های زیر درمان‌کرد:
- اسکلروتراپی: اسکلروتراپی یک شیوه‌ی درمانی غیرجراحی است که شامل تزریق یک محلول شیمیایی به داخل رگ‌ها می‌شود تا باعث فروپاشی آنها شود. از آنجایی که این رگ‌ها دیگر قادر به حمل و انتقال خون نیستند لذا در نهایت ناپدید‌می‌شوند. از طریق انتقال خون به کمک رگهای سالم دوربر مجددا میزان گردش خون در بدن فرد بهبودمی‌یابد. استفاده از روش درمانی اسکلروتراپی مستلزم چندین جلسه درمانی است. معمولا برای اینکه درمان رگهای واریسی موثر واقع شود نیاز به یک تا سه مرحله تزریق است. در هر جلسه‌ی درمانی می‌توان ۱۰ تا ۴۰ رگ واریسی را درمان‌کرد. ضمنا تا ۴ الی ۶ هفته نمی‌توان مجددا در همان قسمت از بدن تزریقی انجام‌داد اما در این مدت زمان می‌توان از سایر نقاط اطراف برای تزریق استفاده‌کرد. لازم به ذکر است که در روش درمانی اسکلروتراپی نیازی به بیهوش‌کردن بیمار نیست.
- فتودرم‌تراپی: می‌توان از نور شدید و پالسی برای درمان رگهای عنکبوتی کوچک، رگهای واریسی در اندازه‌ها‌ی مشخص و علائم عروقی مادرزادی استفاده‌کرد. معمولا زمانی از این شیوه‌ی درمانی استفاده‌می‌شود که استفاده از اسکلروتراپی و لیزر درمانی تاثیری در روند بهبودی رگهای گشادشده‌ی بیمار نداشته باشد. ممکن‌است برای اینکه قسمت مورد نظر به خوبی درمان شود پزشک ناچار به استفاده از یک الی شش روش درمانی مختلف شود.
- لیزر درمانی: این شیوه‌ی درمانی موثرترین روش در درمان رگهای خونی کوچک موجود در صورت و ساق‌های پا است. در این روش به کمک لیزر رگهای خونی حرارت‌داده شده و رگهای مبتلا به واریس را از بین‌می‌برد.
- عمل‌جراحی/ برداشتن رگهای واریسی: شاید لازم باشد که برای درمان رگهای واریسی شدید دست به عمل‌جراحی زد. در این مرحله، رگهای مبتلا را یا به کلی از بدن بیمار برمی‌دارند و یا آنها را از طریق ایجاد شکافی کوچک در پوست مسدودمی‌کنند. این نوع از عمل جراحی در بیمارستان و تحت نظر پزشک جراح عروق صورت‌می‌گیرد.
- درمان واریس پا با روش فرکانس رادیویی داخل وریدی: در این روش از لیزر و یا امواج رادیویی برای تولید حرارت لازم جهت انسداد رگهای واریسی استفاده‌می‌شود. در درمان ورایس به کمک روش فرکانس رادیویی، پزشک برش کوچکی در پوست و در نزدیکی رگ واریسی ایجادمی‌کند. سپس لوله‌ی کوچکی به نام کاتتر را داخل رگ قرارمی‌دهد. پس از قرارگرفتن کاتتر در داخل رگ، به کمک ابزاری که در انتهای کاتتر قرار دارد گرمای لازم به داخل رگ هدایت شده و منجر به بسته‌شدن دیواره‌ی آن می‌شود. لازم به ذکر است که در این روش از بیهوشی موضعی در ناحیه‌ی اطراف رگ استفاده‌می‌شود و فرد بیمار در تمام طول درمان هوشیار است. پس از اتمام درمان، معمولا فرد در همان روز از بیمارستان مرخص‌می‌شود.
- جراحی اندوسکوپی: در این شیوه‌ی درمانی، پزشک سوراخ کوچکی در نزدیکی رگ واریسی ایجادکرده و سپس به کمک دوربین ریزی که به یک سر لوله‌ی باریکی وصل است داخل سوراخ را نگاه‌می‌کند. در انتهای دوربین، یک ابزار جراحی بسیار ریزی قرار دارد که از آن برای انسداد و بستن رگ استفاده‌می‌شود. معمولا از جراحی اندوسکوپی تنها در موارد شدیدی از واریس استفاده‌می‌شود که واریس باعث ایجاد زخم در پوست شود. پس از اتمام جراحی، معمولا پس از گذشت چند هفته فرد قادر به انجام فعالیت‌های روزمره و عادی خود خواهد بود.
چگونه می‌توان از ابتلا به واریس پیشگیری کرد؟
چنانچه از رگهای واریسی رنج‌می‌برید و یا نگران ابتلا به واریس هستید نکات زیر را رعایت‌کنید:
- به هنگام نشستن و یا ایستادن هرزگاهی وضعیت خود را تغییردهید.
- به هنگام نشستن پاها را روی هم نیندازید.
- سعی‌کنید پایه‌‌های تختان را طوری تنظیم‌کنید که به هنگام خوابیدن پاهایتان در ارتفاعی بالاتر از سرتان باشد.
- از پوشیدن کفش‌های پاشنه بلند و لباس‌های تنگ و چسپان در اطراف کمر و ران اجتناب‌کنید.
- وزن سالم و مناسب خود را حفظ‌کنید.
- روی انگشتان پا بایستید و با این کار به نرمه‌های ساق پا کشش واردکنید.
- جوراب‌های ساق بلند یا جوراب شلواری بپوشید.
- به طور منظم ورزش‌کنید. پیاده‌روی می‌تواند ورزش بسیار خوبی در این زمینه باشد.
واریس پا چه عوارضی دارد؟
هرچند عوارض واریس پا نادر است اما برخی از این عوارض عبارتند از:
- زخم: ممکن‌است که قسمت‌های اطراف رگهای واریسی فرد، به ویژه مچ پا، دچار زخم‌های دردناکی شود. بر اثر افزایش فشار خون داخل رگهای واریسی، مایعاتی در داخل این بافت‌ها تجمع پیداکرده و منجر به بروز زخم‌هایی می‌شود.
معمولا قبل از اینکه بافت بدن دچار زخم شود ابتدا بر روی پوست آن قسمت از بدن لکه‌های کم‌رنگی ظهور پیدامی‌کنند. در صورتی که احتمالا می‌دهید دچار زخم شوید بلافاصله به پزشک مراجعه‌کنید.
- لخته‌های خونی: بعضی‌وقت‌ها رگ‌هایی که در عمق زیادی از ساق پا قراردارند منبسط‌می‌شوند. در چنین مواردی، ساق پای فرد دچار ورم می‌شود بطوری که به وضوح قابل مشاهده است. در صورت مشاهده‌ی ورم ناگهانی ساق پا، بلافاصله به پزشک مراجعه‌کنید چراکه این حالت می‌توانند نشان‌دهنده‌ی وجود لخته خون باشد که از لحاظ پزشکی به آن ترومبوفلبیت می‌گویند.
- خونریزی: گاهی‌اوقات ممکن است که رگهای سطحی پوست دچار پاره‌گی شده و منجر به خونریزی جزئی شوند، اما هرگونه خونریزی را جدی بگیرید زیرا احتمال وقوع خونریزی‌های بعدی نیز وجود دارد.
رگهای خونی دارای دریچه‌هایی هستند که مانع برگشت خون به عقب می‌شود. در رگهای واریسی این دریچه‌ها ضعیف‌می‌شوند و خون به عقب بر می‌گردد و در رگ‌ها انباشه می‌شود. عواملی مانند بارداری، اضافه وزن، افزایش سن، جنسیت، بی‌تحرکی، آسیب به پا و سیگارکشیدن احتمال ابتلا به واریس را افزایش می‌دهد. واریس معمولا با گرفتگی و تورم پا، رگهای بنفش برآمده، درد پشت زانو و زخم‌های پوستی همراه است. یکی از درمان‌های طبیعی برای واریس ماساژ است. برخی از پزشکان از ماساژ رگهای واریسی به طور کامل اجتناب کرده‌اند. برخی دیگر ماساژ در اطراف رگهای واریسی را پیشنهاد می‌دهند و گروهی دیگر ماساژ آرام رگهای واریسی را موثر می‌دانند. به هر حال ماساژ رگهای واریسی دارای محدودیت‌هایی است که باید به آن توجه کرد. معمولا برای درمان واریس یکی از روش‌های درمانی مانند اسکلروتراپی، لیزر درمانی، رادیو فرکانسی، جراحی، جراحی اندوسکوپی وابسته به شدت بیماری انتخاب‌می‌شوند. بی‌توجهی به بیماری واریس عوارضی مانند زخم، لخته‌های خونی و خونریزی را به دنبال دارد.
